Περιγραφή:
Το μνημείο βρίσκεται σε απόσταση 500 μ. περίπου από την επαρχιακή οδό Αταλάντης Λιβαδειάς και 2 χλμ. από τον οικισμό Σφάκα. Σήμερα είναι εγκαταλειμμένο όμως κατά τη δεκαετία του 1970 δέχτηκε ανεπιτυχείς επεμβάσεις με πλάκες σκυροδέματος από κατοίκους της περιοχής.
Ο κυρίως ναός είναι μονόκλιτος σταυρεπίστεγος (τύπος Α1 κατά Ορλάνδο) με ενισχυτικά σφενδόνια στην κατά μήκος ημικυλινδρική καμάρα. Η μοναδική κόγχη του ιερού είναι εξωτερικά ημικυκλική. Το τέμπλο είναι χτιστό και σχηματίζεται μεταξύ δύο παραστάδων που δείχνουν να στηρίζουν το ανατολικό σφενδόνιο. Εξωτερικά η τοιχοδομία αποτελείται από αργούς ή ημιλαξευμένους λίθους και ασβεστοκονίαμα. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή ο ναός κατασκευάστηκε πιθανότατα μεταξύ του 1562 και του 1571.
Το τμήμα που χρησιμεύει ως νάρθηκας ξεχωρίζει με σαφήνεια και αποτελεί αρχαιότερο κτίσμα, επίσης σταυρεπίστεγο, αλλά χωρίς ιερό, το οποίο έχει διαστάσεις ίδιες περίπου με το προηγούμενο. Η εγκάρσια καμάρα τονίζεται και εξωτερικά με δυο παραστάδες που φέρουν τόξο με αετωματική απόληξη. Οι καμάρες του νάρθηκα έχουν κατασκευαστεί από λαξευτό πωρόλιθο. Δυστυχώς η τοιχοποιία καλύπτεται σήμερα από τσιμεντοκονίαμα, ο Χ. Μπούρας ωστόσο προτείνει ως πιθανή τη χρονολόγηση του κτίσματος στο 12ο αιώνα.
Μικρή χρονολογική διαφορά χωρίζει το προηγούμενο κτίσμα από μια ημιερειπωμένη σήμερα κατά μήκος στοά (;) που κλείνει το συγκρότημα προς το νότο. Από τα δυτικά και τα ανατολικά ήταν κλειστή με αδιάσπαστους τοίχους, ενώ προς νότο σχημάτιζε πέντε τοξωτά ανοίγματα. Η δόμησή της με ογκώδεις γκρίζους ασβεστόλιθους, λαξευμένους ή ημιλαξευμένους, με χρήση επάλληλων οριζόντια τοποθετημένων πλίνθων στους κατακόρυφους αρμούς, παραπέμπει σε μνημεία του 12ου - 13ου αι. Τα τόξα ήταν κατασκευασμένα από μεγάλους θολίτες και περιβάλλονταν από μια ταινία με λεπτά καμπύλα τούβλα.
Ο κυρίως ναός φέρει εσωτερικά τοιχογραφίες που διατηρούνται σε πολύ άσχημη κατάσταση : παρατηρείται ένα στρώμα του 16ου αι. στην κόγχη του ιερού και στην πρόθεση, και ένα δεύτερο, λαϊκότροπο, του 18ου αι., κυρίως στο βόρειο τοίχο, με την παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας και του Κολασμού των Αμαρτωλών.
Υπηρεσιακή Μονάδα:
24η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Σφάκα Φθιώτιδος (Νομός Φθιώτιδος)
Πηγή
-->