Το όνομα Εύρυτος το συναντάμε τακτικά στην αρχαιότητα . Π.χ. οΕύρυτος των Επειών ήταν ο ένας από τους δύο Μολίονες, γιος του Άκτορα και αδελφός του Κτεάτη. Ο ένας από τους Γίγαντες, που φονεύθηκε από το Διόνυσο κατά τη Γιγαντομαχία. Ο γιος του Ιππόωντα, που φονεύθηκε από τον Ηρακλή. Ο Εύρυτος της Κυρήνης, βασιλιάς της Κυρήνης και ο Εύρυτος του Ερμή, γιος του Ερμή.
Ο γνωστότερος όμως Εύρυτος ήταν βασιλιάς της Οιχαλίας γιός του Μελανέα και της Στρατονίκης, και εγγονός του θεού Απόλλωνα. Συνδέεται με τον μυθικό κύκλο του Ηρακλή ως πατέρας της Ιόλης.
Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο Εύρυτος κληρονόμησε το θεϊκό τόξο , δώρο του Απόλλωνα, και το άφησε με τη σειρά του στον γιο του Ίφιτο. Ο ίδιος ήταν άριστος τοξότης, όπως όμως συνέβη και σε άλλες περιπτώσεις μυθολογικών ηρώων, καυχήθηκε για την τοξευτική του δεινότητα και προκάλεσε τον Απόλλωνα σε μονομαχία. Ο Απόλλωνας τον τιμώρησε με θάνατο, είτε άμεσα, είτε έμμεσα δια του Ηρακλέους.
Στον κατάλογο των πλοίων ( Ιλιάδα Β 594) ο Εύρυτος αναφέρεται ως «Εύρυτος Οιχαλιεύς». Τον Εύρυτο διεκδίκησαν ως τέκνο τους όλες οι περιοχές της Ελλάδας που είχαν πόλη με το όνομα Οιχαλία: η Μεσσηνία, η Θεσσαλία και η Εύβοια. Επειδή και στην Τραχίνα της Αιτωλίας υπήρχε Οιχαλία, οι γείτονες Ευρυτάνες θεωρούσαν ότι η Ευρυτανία είχε πάρει το όνομά της από τον Εύρυτο.
Ο Εύρυτος πήρε για γυναίκα του την Αντιόπη ή Αντιόχη, και απέκτησαν 5 παιδιά: τον Δηίονα, τον Κλύτιο, τον Τοξέα, τον Ίφιτο και την Ιόλι. Ο Ηρακλής ερωτεύθηκε την Ιόλη και τη ζήτησε σε γάμο, αλλά ο Εύρυτος, προκειμένου να αποχωρισθεί τη μονάκριβη κόρη του, προκήρυξε πανελλήνιο αγώνα τοξοβολίας με την Ιόλη ως έπαθλο για όποιον τον νικούσε. Ο Ηρακλής, που κατά ειρωνεία της τύχης είχε μάθει την τέχνη της τοξοβολίας από τον ίδιο τον Εύρυτο (Απολλόδωρος, Β 63), κατόρθωσε να τον νικήσει. Τότε ο Εύρυτος και οι γιοί του προφασίσθηκαν ότι φοβούνταν μήπως ο ήρωας καταληφθεί και πάλι από μανία και σκοτώσει τα παιδιά του, και αρνήθηκαν να του παραδώσουν την Ιόλη. Αυτό σημαίνει ότι γνώριζαν, και άρα ήταν ευρύτερα γνωστό, πως ο Ηρακλής έκανε τους 12 άθλους του για να εξαγνισθεί από τον φόνο των παιδιών του. Από τα παιδιά του Ευρύτου μόνο ο Ίφιτος πήρε το μέρος του Ηρακλή και υπεστήριζε ότι έπρεπε να του δώσουν την Ιόλη.
Ο Ηρακλής τότε έφυγε για λίγο για να γλυτώσει την Άλκηστη από τα χέρια του Άδη. Επιστρέφοντας, βρήκε τον Εύρυτο να εξακολουθεί να αρνείται να του δώσει την κόρη του. Μάλιστα του είχαν κλέψει κάτι βόδια ή άλογα και κατηγορούσε για την κλοπή τον ήρωα. Ο Ίφιτος είπε ότι θα τα έβρισκαν και ότι δεν έφταιγε σε αυτό ο Ηρακλής.
Πριν όμως ξεκινήσουν για την έρευνα, ο Ηρακλής καταλήφθηκε και πάλι από μανία και σκότωσε τον Ίφιτο. Στο σημείο αυτό η μυθική παράδοση έχει πολλές παραλλαγές. Σύμφωνα με μία, ο Ηρακλής όταν συνήλθε μετανόησε και πρώτα θέλησε να εξαγνισθεί για το νέο του έγκλημα, καθώς είχε αρρωστήσει μετά τον θάνατο του Ιφίτου. Ταξίδεψε λοιπόν στους Δελφούς και δέχθηκε τον χρησμό ότι έπρεπε να πωληθεί ως δούλος και να πληρώσει αποζημίωση στον Εύρυτο.
Ο Εύρυτος δεν δέχθηκε τα χρήματα, αλλά ο Ηρακλής έμεινε επί τρία χρόνια δούλος της Ομφάλης. Στη συνέχεια, επέστρεψε στην Οιχαλία, κυρίευσε την πόλη, σκότωσε τον Εύρυτο και τα υπόλοιπα τρία αρσενικά παιδιά του, και πήρε την Ιόλη. Κατ' άλλη εκδοχή (Απολλόδωρος, Β 7,7) ο ήρωας ζήτησε κατευθείαν τη βοήθεια των Αρκάδων, των Μαλιέων της Τραχίνας και των Επικνημιδίων Λοκρών, εξεστράτευσε εναντίον της Οιχαλίας, την κατέλαβε και σκότωσε τον Εύρυτο και τους γιους του.
Του Γιώργου Καλλιώρα
Πηγή: http://olykos.pblogs.gr/