Οι τρεις Μάγοι και το Άστρο των Χριστουγέννων
«...Την άγια νύχτα τη Χριστουγεννιάτικη –ποιος δεν ξέρει;-
των Μάγων κάθε χρόνο τα μεσάνυχτα λάμπει τ’ αστέρι.
κι όποιος το βρει μες στ’ άλλα αστέρια ανάμεσα και δεν το χάσει
σε μια άλλη Βηθλεέμ, ακολουθώντας το, μπορεί να φθάσει».
Μ’ αυτά τα λόγια, ποιητικά, ο Γεώργιος Δροσίνης αναφέρεται στο αιώνιο αίτημα της ανθρώπινης ψυχής για να πλησιάσει το Θεό. Εδώ και 2009 χρόνια, το Άστρο που έλαμψε πάνω από την ταπεινή σπηλιά της Βηθλεέμ οδήγησε τους σοφούς της Ανατολής, τους Μάγους στο νεογέννητο Ιησού και στη σωτηρία.
Το άστρο και οι Μάγοι έκτοτε είναι στοιχεία που σηματοδοτούν το μεγάλο γεγονός, στο οποίο η ανθρωπότητα προσβλέπει για ένα κόσμο καλύτερο, ειρηνικό και δίκαιο.
Η ιστορία των Μάγων, όπως τη μάθαμε στα παιδικά μας χρόνια και σύμφωνα με τη Χριστιανική παράδοση, ξεκινά πολλά χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού με την προφητεία ενός Πέρση προφήτη, του Βαλαάμ, ο οποίος προφήτεψε ότι: «Θα ανατείλει άστρο από τον Ιακώβ και θα παρουσιαστεί άνθρωπος από τον Ισραήλ, που θα συντρίψει τους εχθρούς Μωαβίτες». Η προφητεία αυτή πέρασε από γενιά σε γενιά ως σημάδι για την γέννηση ενός μεγάλου Βασιλιά που θα ερχόταν να εξουσιάσει όλες τις φυλές της γης.
Πολλά χρόνια πέρασαν από τότε και ήρθε η στιγμή πουι το «Άστρο της Βηθλεέμ» εμφανίστηκε στον ουρανό. Στη μακρινή Περσία οι απόγονοι του Βαλαάμ, σοφοί αστρολόγοι, το πρόσεξαν και κατάλαβαν ότι είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου. Έτσι, λέει η Παράδοση, ξεκίνησε από τα βάθη της Ανατολής μια τριμελής αποστολή που θα μετέφερε δώρα στον νέο βασιλιά. Πρόκειται για τους γνωστούς μας τρεις Μάγους, τον Μελχιόρ, τον Γκασπάρ και τον Βαλτάσαρ.
Ο βασιλιάς Ηρώδης σαν έμαθε τις ενέργειες των Μάγων, τους κάλεσε σε ακρόαση. Από αυτούς ενημερώθηκε για την προφητεία και φοβούμενος μη βγει αληθινή τους είπε να συνεχίσουν την αναζήτηση και σαν βρουν το νεογέννητο βασιλιά να τον ενημερώσουν για να μπορέσει, όπως είπε, να πάει και ο ίδιος να τον προσκυνήσει. Αυτό βέβαια που ήθελε στην πραγματικότητα ο Ηρώδης ήταν να φονεύσει το βρέφος που απειλούσε τη βασιλεία του. Οι Μάγοι αξιώθηκαν να βρουν τον νεογέννητο Χριστό, να τον προσκυνήσουν και να του προσφέρουν τα δώρα τους, χρυσάφι, σμύρνα και λιβάνι. Η Παναγία θέλοντας να ανταποδώσει τα δώρα των Μάγων, έδωσε στον καθένα από αυτούς ένα κομμάτι από τα σπάργανα του Ιησού.
Οι Μάγοι έχοντας φέρει σε πέρας την αποστολή τους, και αφού αξιώθηκαν να βρούν και να προσκυνήσουν τον Ιησού, πήραν τον δρόμο του γυρισμού. Ειδοποιούμενοι όμως από έναν Άγγελο, δεν ενημέρωσαν τον Ηρώδη για το σημείο που βρισκόταν το Θείο Βρέφος. Ο Ηρώδης καταλαβαίνοντας την «προδοσία» των Μάγων διέταξε τότε την σφαγή των νηπίων. Οι τρεις Μάγοι γύρισαν στην Περσία και αργότερα βαπτίσθηκαν χριστιανοί από τον Απόστολο Θωμά.
Τα δώρα που προσέφεραν οι τρεις Μάγοι στον νεογέννητο Χριστό έχουν έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Το χρυσάφι του Μελχιόρ συμβολίζει τη βασιλική καταγωγή του Χριστού, το λιβάνι του Βαλτάσαρ τη θεϊκή Του καταγωγή και η σμύρνα του Γκασπάρ τη θνητή Του καταγωγή.
Τα δώρα αυτά ήταν μεγάλης αξίας για την εποχή εκείνη. Ο χρυσός ήταν ένα μέταλλο που προσφέρονταν σε βασιλείς. Με αυτήν την προσφορά οι Μάγοι θέλησαν να δείξουν ότι τιμούσαν ένα βασιλιά. Ο λίβανος, το γνωστό μας λιβάνι, ήταν ένα πολύτιμο υλικό που χρησιμοποιούνταν ως θυμίαμα (όπως και σήμερα) σε θρησκευτικές τελετές. Έτσι έδειξαν οι Μάγοι την θεϊκή φύση του Χριστού. Τέλος η σμύρνα, που προέρχεται από το φυτό Μύρα, ήταν ένα υλικό που χρησιμοποιούνταν στην ιατρική αλλά και στη ταφή των νεκρών. Με την σμύρνα οι Μάγοι, έδειξαν την θυσία που θα έκανε ο Χριστός για την σωτηρία των ανθρώπων.
Αυτά ήταν τα «Τίμια Δώρα» των Μάγων στον Ιησού. Η ίδια η Παναγία τα παρέδωσε στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων, πριν την Κοίμηση της. Στα Ιεροσόλυμα έμειναν έως το 400μ.Χ. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αρκάδιος τα μετέφερε τότε στην Βασιλεύουσα όπου και έμειναν μέχρι την κατάληψη της Πόλης από τους Φράγκους το 1204. Για ένα διάστημα περίπου εξήντα χρόνων, μεταφέρθηκαν στην Νίκαια της Βιθυνίας και ξαναεπέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι το 1453μ.Χ. αποφράδα χρονιά που η Πόλη έπεσε στα χέρια του Μωάμεθ του Πορθητή. Από τα χέρια των κατακτητών, όπως λέει η Παράδοση τα έσωσε η μητριά του Μωάμεθ, η οποία ήταν χριστιανή και λεγόταν Μάρω.
Η Μάρω τα μετέφερε στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου στο Άγιο Όρος όπου βρίσκονται μέχρι τις μέρες μας. Η μονή αυτή επιλέχθηκε από την Μάρω γιατί το καθολικό (εκκλησία) της μονής είχε κτίσει ο πατέρας της Γεώργιος Βράγκοβιτς ο οποίος ήταν δεσπότης της Σερβίας. Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο. Κατά την διάρκεια της παράδοσης των Τιμίων Δώρων από την Μάρω στους μοναχούς της μονής συνέβη το εξής θαυμαστό γεγονός. Καθώς η Μάρω ανέβαινε από το λιμάνι προς την Μονή, την εμπόδισε να συνεχίσει τον δρόμο της η Παναγία, ώστε να μην παραβιάσει το Άβατο του Αγίου Όρους. Στο σημείο εκείνο ανεγέρθηκε Σταυρός ο οποίος σώζεται μέχρι τις μέρες μας και ονομάζεται «Σταυρός της Βασιλίσσης». Τα Τίμια Δώρα είναι θαυματουργά και αναδίδουν συνεχώς μια ευωδία.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι ο μεν χρυσός, από τα Τίμια Δώρα, είναι 28 πλακίδια μήκους 7 και πλάτους 5 εκατοστών περίπου διαφόρων σχημάτων που φέρουν καλλιτεχνικά σχέδια. Τα δε, λίβανος και σμύρνα είναι περίπου εξήντα σφαιρίδια, ανακατεμένα μεταξύ τους, και μεγέθους όσο μια ελιά.
Το θέμα των Μάγων, το ταξίδι τους, τα δώρα, διασώθηκε από την Χριστιανική Παράδοση, μαζί με ένα ερωτηματικό. Πόσοι ήταν οι Μάγοι;
Έτσι υπάρχει ένα μυστήριο σχετικό με τον αριθμό των Μάγων. Η παράδοση αναφέρει άλλοτε δύο και άλλοτε περισσότερους. Τον αριθμό «τρεις» τον ανέφερε ο Πάπας Λέων τον 5ο αιώνα, ο οποίος, όπως και ο Ωριγένης, τον καθόρισε από τα τρία δώρα που προσφέρθηκαν στον Ιησού Χριστό, το χρυσό, το λιβάνι, και τη σμύρνα. Στις απεικονίσεις των Μάγων, ο Γκασπάρ, ο γεροντότερος και σχεδόν πάντοτε με γενειάδα, είναι ο πρώτος, ο Μελχιόρ, πάντα νέος και χωρίς γενειάδα, είναι δεύτερος, ενώ ο Βαλτάσαρ απεικονίζεται πάντα πολύ μελαχρινός ή μαύρος και έρχεται τρίτος κατά σειρά.
Ο Ματθαίος αναφέρει ότι όταν γεννήθηκε ο Ιησούς, μάγοι από την Ανατολή κατέφθασαν στην Ιερουσαλήμ και ζητούσαν να μάθουν πού βρισκόταν ο νέος βασιλιάς για να τον προσκυνήσουν. Αξίζει όμως εδώ να σημειωθεί ότι δεν αναφέρει πουθενά τον αριθμό και τα ονόματα των Μάγων.
Είναι σίγουρο όμως ότι οι Μάγοι, ήταν σοφοί αστρολόγοι, που ακολούθησαν το καινοφανές, ολόλαμπρο άστρο και αφού ταξίδεψαν μέρες πολλές έφθασαν στον Ιησού. Γι’ αυτό το άστρο επίσης, έχε αναπτυχθεί πολύς λόγος και έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες και απόψεις από φιλοσόφους, φυσικούς, αστρονόμους, θεολόγους από στοχαστές που στην πορεία των αιώνων ασχολήθηκαν με το θέμα: Υπήρξε το άστρο; Και τι ήταν;
Επιγραμματικά θα αναφέρουμε τρεις από τις επικρατέστερες απόψεις: Οι Άγιοι Ιωάννης ο Χρυσόστομος και Δαμασκηνός, ο Στουδίτης και άλλοι υποστηρίζουν σε κείμενα τους ότι δεν ήταν άστρο άλλα Άγγελος που οι Μάγοι τον έβλεπαν σαν άστρο. Ο Ωριγένης Αδαμάντιος, μάρτυρας του Χριστιανισμού και δάσκαλος, που έζησε στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ., υποστηρίζει ότι ήταν κομήτης. Τέλος η άποψη του Κέπλερ (αστρονόμου που έζησε τον 16ο αιώνα μ.Χ.) με την οποία συμφωνούν και σύγχρονοι αστρονόμοι είναι ότι το Άστρο της Βηθλεέμ ήταν μία σύνοδος πλανητών. Διαφωνίες όμως σχετικά με το ποιοι ήταν αυτοί οι πλανήτες υπάρχουν ανάμεσα στους υποστηρικτές της άποψης αυτής.
Ποιος έχει δίκιο; Ήταν άγγελος, ήταν κομήτης, ήταν σύνοδος πλανητών; Σίγουρο και αδιαμφισβήτητο είναι ότι υπήρχε. Είναι αυτό που καθοδήγησε τους Μάγους και όπως λέει ο Άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης «Ακόμα και φυσικό φαινόμενο να ήταν, συνέβη την συγκεκριμένη στιγμή μετά από παρέμβαση του Θεού». Ένα τέτοιο άστρο, ένα τέτοιο σημάδι θεϊκό αναζητούμε, κυρίες και κύριοι, κάθε χρόνο, για να μας φέρει στη Βηθλεέμ και να κάμει με τη δύναμή του να γεννηθεί στην καρδιά μας ο Ιησούς.
ΧΡΙΣΤΟΘΕΑ ΚΟΣΜΑΤΟΥ
Θεολόγος
Φώτο: Μαζαράκης Ευάγγελος