Μαστίχα Χίου: Το θαύμα της φύσης!

Η μαστίχα είναι μια φυσική ρητίνη που βγαίνει από τον κορμό του μαστιχόδενδρου. Έχει χρώμα υπόλευκο- υποκίτρινο και είναι διαφανής έως ημιδιαφανής.

Το φυτό της μαστίχας, ο σχίνος, (επιστημονικά Pistacia lentiscus) είναι αειθαλής πυκνόφυλλος θάμνος, ο οποίος ανήκει στην οικογένεια της τερεβίνθου (Terebinthus lentisca Chia). Mπορεί να φτάσει και το ύψος των τριών μέτρων. Έχει απλωμένα κλαδιά και ανοιχτό ή σκούρο σταχτί κορμό, ανάλογα με την ηλικία του. Η επιφάνεια του κορμού του έχει ακανόνιστες πλάκες, σαν ρυτίδες, όπως το πεύκο. Ευδοκιμεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, από την Ιβηρική χερσόνησο και τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία και το Ισραήλ. Στο νησί της Χίου καλλιεργείται μία ιδιαίτερη ποικιλία σχίνου, ο μαστιχοφόρος σχίνος (Pistacia lentiscus var. Chia), από τον οποίο εξάγεται η φυσική ρητίνη ή μαστίχα, το σπουδαιότερο προϊόν του νησιού, το οποίο στηρίζει και την τοπική οικονομία.

Από τον 5o έως 6ο χρόνο δίνει την ρητίνη του (μαστίχα) και μετά τον 15ο χρόνο παράγει από 60 έως 250 γραμμ. και σε σπάνιες περιπτώσεις μέχρι 400 γραμ.

Η συλλογή της μαστίχας γίνεται με παραδοσιακό τρόπο. Εργάτες ισοπεδώνουν το χώρο γύρω από το δέντρο και σχίζουν τον κορμό του δέντρου σε συγκεκριμένα σημεία. Η μαστίχα αρχίζει να ρέει και σε 15 περίπου μέρες σταθεροποιείται και είναι έτοιμη προς συλλογή. Αυτή γίνεται από το Δεκαπενταύγουστο μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Κατόπιν το προϊόν κοσκινίζεται, πλένεται και καθαρίζεται επιμελώς, κομμάτι-κομμάτι, και κατόπιν προωθείται στο εμπόριο.

Κατά την παράδοση της Χίου, οι σχίνοι άρχισαν να δακρύζουν όταν μαρτύρησε ο Άγιος Ισίδωρος από τους Ρωμαίους, περί το 250. Από την περίοδο του 3ου αιώνα χρονολογείται πάντως η καλλιέργεια του φυτού στο νησί. Οι ελάχιστες βροχοπτώσεις, η μεγάλη ηλιοφάνεια και η ασβεστολιθική σύσταση του εδάφους αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον ευδοκίμησης του φυτού.

Η μαστίχα παρασκευάζεται στην περιοχή της νότιας Χίου και ιδιαίτερα στα παρακάτω χωριά: Λιθίο, Βέσσα, Ελάτα, Μεστά, Ολύμποι, Πυργί, Αρμόλια, Καλαμωτή, Πατρικά, Φλάτσια, Νένητα, Βουνό, Κοινή, Παγίδα, Καταρράκτης, Έξω Διδύμα, Μέσα Διδύμα, Μερμήγκι, Θολοποτάμιον, Καλλιμασιά, Νεοχώρι, Θυμιανά, Βαβίλοι, Άγιος Γεώργιος Συκούσης.

Η μαστίχα βρίσκει πολλές χρήσεις. Η πιο ευρεία από αυτές είναι ως τσίχλα ή άρωμα για τη ζαχαροπλαστική, ενώ γνωστό είναι και το λικέρ μαστίχας. Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται επίσης στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων. Επίσης στην ιατρική, ορθοδοντική, αρωματοποιΐα, κλπ. Στην Κύπρο, οι σπόροι (κόκκοι) του σχίνου, που μοιάζουν με αυτούς του πιπεριού, χρησιμοποιούνται ολόκληροι ως καρύκευμα στα χωριάτικα λουκάνικα.

Φυσική Μαστίχα Χίου παρουσιάζουν ισχυρή αντιμικροβιακή δράση και εμποδίζουν το σχηματισμό οδοντικής πλάκας.

Η ποικιλία Pistacia lentiscus L. var. Chia, που καλλιεργείται συστηματικά στο νότιο τμήμα της νήσου Χίου, παράγει την πιό εκλεκτή και μοναδική για τις θεραπευτικές δράσεις φυσική Μαστίχα. Ο μοναδικός συνδυασμός της ποικιλίας του δένδρου, του εδάφους, του μικροκλίματος, της τοπολογίας και του ανάγλυφου της περιοχής, αποτελούν το "μυστικό" για την μοναδική αποκλειστικότητα, που διαθέτει αυτή η μικρή γωνιά του πλανήτη.

Αποδεικνύεται πλέον επιστημονικά, ότι η Μαστίχα Χίου παρουσιάζει ευεργετική δράση κατά των παθήσεων του πεπτικού συστήματος, συμβάλλει στη στοματική υγιεινή, παρουσιάζει σημαντική αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράσει, αποτελεί φυσικό αντιοξειδωτικό, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην επούλωση των τραυμάτων και την ανάπλαση της επιδερμίδας.

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ:

ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ

Η μαστίχα καταπολεμά το ελικοβακτήριο του Πυλωρού.

Πρόσφατες μελέτες του πανεπιστημίου του Nottingham που δημοσιεύθηκαν στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό The New England Journal of Medicine, December 24,1998, Vol. 339, No. 26 απέδειξαν ότι:

« Ακόμα και μικρές ποσότητες Μαστίχας -1 γραμ. ημερησίως επί 2 εβδομάδες – δύναται να θεραπεύσουν τα πεπτικά έλκη σε μικρό χρονικό διάστημα. Ο μηχανισμός εντούτοις που ευθύνεται γι’ αυτό δεν ήταν μέχρι στιγμής ξεκάθαρος. Ανακαλύψαμε ότι η μαστίχα καταστέλλει το ελικοβακτήριο του πυλωρού, πράγμα που εξηγεί την θεραπευτική της επίδραση στους ασθενείς που υποφέρουν από πεπτικό έλκος. » FARHAD U. HUWEZ, M.R.C.P.,PH. D., Γενικό Νοσοκομείο Barnet , Herts EN5 3DJ, Ηνωμένο Βασίλειο

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

Η μαστίχα όπως και το παράγωγό της κολοφώνιο (η ρητινώδης ουσία που απομένει μετά την απομάκρυνση του αιθέριου ελαίου από την μαστίχα) χρησιμοποιούνται για την παρασκευή χειρουργικών νημάτων. Τα ράμματα αυτά απορροφώνται από τον οργανισμό και δεν χρειάζεται επέμβαση κοπής.

Το φάρμακο MASTISOL (αμερικανικής παρασκευής) που περιέχει μαστίχα χρησιμοποιείται για την επικόλληση επιδέσμων. Με αυτό επιτυγχάνεται η επικόλληση του επιδέσμου με φυσικό προϊόν που δεν προκαλεί ερεθισμούς και αντισηψία στην πληγή.

ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ

Η μαστίχα ως φυσικό προϊόν συμβάλλει πρωτίστως στην διατήρηση της καλής υγείας των δοντιών. Το μάσημα της ενεργεί στην καλή διατήρηση της υγείας των ούλων και στην αντισηψία του στόματος. Προκαλεί εφύγρανση της στοματικής κοιλότητας, λόγω του παραγόμενου σιέλου, με αποτέλεσμα τον καθαρισμό και αρωματισμό. Η συστηματική χρήση μαστίχας (σύμφωνα με μελέτες ΣΥΜΠΟΣΙΟ) αφαιρεί ή περιορίζει σημαντικά τον σχηματισμό μικροβιακών πλακών. Γι’ αυτό αποτελεί σήμερα συστατικό οδοντόκρεμας και στοματικών διαλυμάτων για στοματική καθαριότητα , αντισηψία και υγιεινή. Χρησιμοποιείται ακόμα ως συστατικό του σφραγίσματος των δοντιών και εκμαγείων των οδοντοστοιχιών.

ΟΡΘΟΔΟΝΤΙΚΗ

Η μαστίχα βοηθά στη βελτίωση των ατελειών της οδοντοστοιχίας, όπως βελτίωση των σκελετικών χασμοδοντιών. Το μάσημα συγκεκριμένα φυσικής σκληρής μαστίχας δραστηριοποιεί τους περιοδοντικούς ιστούς με αποτέλεσμα την ορθότερη ανάπτυξη του οστεϊκού συστήματος της μασητικής συσκευής. Έτσι βελτιώνεται η λειτουργική ικανότητα των μασητήριων μυών και οι συνθήκες κατά τις οποίες αναπτύσσεται το ορθογναθικό σύμπλεγμα και μειώνεται η συχνότητα των ορθοδοντικών προβλημάτων.

Η ευγενόλη τέλος που εντοπίζεται στο μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται στην οδοντιατρική ως αντισηπτικό και καταπραϋντικό.

ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ

Η μαστίχα χρησιμοποιείται ως πρόσθετη ύλη στην παρασκευή μεγάλου αριθμού γλυκών, ζαχαρωτών και αρωματικών αρτοσκευασμάτων. Η μαστίχα ως γλυκό κουταλιού σερβίρεται με ιδιαίτερα παραδοσιακό τρόπο μέσα σε νερό και είναι γνωστή ως υποβρύχιο. Χρησιμοποιείται επίσης για το γλασάρισμα σοκολάτας και άλλων γλυκισμάτων, στα παγωτά, στα λουκούμια , στα μπισκότα στις καραμέλες κτλ.

ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ

Η Μαστίχα χρησιμοποιείται ως Μπαχαρικό και προσδίδει διακριτικό άρωμα σε πολλές τροφές όπως το κρέας και το τυρί. Επιπλέον αποτελεί σημαντικό διαιτητικό συμπλήρωμα ιδιαίτερα σε περιπτώσεις έλλειψης ιχνοστοιχείων. Στην Κύπρο αρωματίζουν ακόμα και το ψωμί. Στο Λίβανο και τη Συρία φτιάχνουν ένα είδος παραδοσιακού τυριού με άρωμα και γεύση Μαστίχας. Οι Άραβες θεωρούν μεγάλη πολυτέλεια να αρωματίσουν το φαγητό, το γλυκό ή το γάλα με Μαστίχα.

ΠΟΤΟΠΟΙΙΑ

Η Μαστίχα χρησιμοποιείται ευρύτατα για την παρασκευή λικέρ και ούζου. Το ποτό Μαστίχα πίνεται ως απεριτίφ. Πολύ γνωστό είναι το λικέρ «ΜΑΣΤΙΧΑ ΧΙΟΥ» καθώς και το «ΟΥΖΟ ΜΑΣΤΙΧΑΣ». Με την προσθήκη Μαστίχας το ποτό αποκτά το άρωμα της και επιπλέον περιορίζεται η βλαπτική επίδραση της αλκοόλης στο στομάχι.

Στον Αραβικό κόσμο και ιδιαίτερα στα Ιράκ, προστίθεται στην παρασκευή του τοπικού ποτού Αράκ. Επιπλέον οι Αραβικοί Λαοί αρωματίζουν το πόσιμο νερό με Μαστίχα, καίγοντας Μαστίχα. Με τον καπνό της αρωματίζουν την κανάτα και τη γεμίζουν νερό.

Πηγή: e-anemos.gr, www.facebook.com/group, el.wikipedia.org/wiki

   Gum Mastic from CHIOS island      

   Dental Gum...The marvel of nature.