Ο Αύγουστος για τον Ελληνισμό, είναι ο μήνας της Παναγίας, καθώς θυμάται και τιμά την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Η Παναγία, η οποία συχνά αναφέρεται με το πραγματικό της όνομα Μαρία (Αραμαϊκά, Εβραϊκά, Μαριάμ) αλλά και ως Παρθένος Μαρία και Θεοτόκος, ήταν Εβραία από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, μητέρα του Ιησού Χριστού και κατέχει ιδιαίτερη θέση στην χριστιανική διδασκαλία και πίστη.
Οι Μουσουλμάνοι αναφέρονται στο πρόσωπό της επίσης αποκαλώντας την Παρθένο Μαρία αλλά και χρησιμοποιώντας τον προσδιορισμό Σαϊντά που σημαίνει «Κυρία». Η Παναγία γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ. Ήταν κόρη του κτηνοτρόφου Ιωακείμ και της Άννας, που καταγόταν από το βασιλικό γένος του Δαυίδ. Η Άννα ήταν στείρα, όμως λύνεται η στειρότητα της και γεννάται η Παναγία.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει το γεγονός αυτό της συλλήψεως στις 9 Δεκεμβρίου. Στα "απόκρυφα" κείμενα αναφέρονται τα Εισόδια, η Κοίμηση αλλά και η Ανάληψή της.
Η μεγάλη λατρεία που έχουν οι Έλληνες για τη «μάνα» του Θεού και των ανθρώπων αποδεικνύεται από τα πολλά ονόματα που της έχουν προσδώσει. Μεγαλόχαρη, Εκατονταπυλιανή, Φανερωμένη, Κοσμοσωτήρα, Χοζοβιώτισσα, Εικοσιφοίνισσα, Βρεφοκρατούσα, Ελεούσα, Θαλασσινή, Γιάτρισσα, Μυρτιδιώτισσα και πολλά ακόμη.
Η Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της χριστιανοσύνης. Η προετοιμασία των πιστών αρχίζει από την 1η Αυγούστου με τη νηστεία που διαρκεί έως τον Δεκαπενταύγουστο, αποτελώντας για τους Ορθόδοξους χριστιανούς το «Πάσχα του καλοκαιριού».
Στις 15 Αυγούστου χιλιάδες πιστών με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη, προστρέχουν στα αμέτρητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας για να μαρτυρήσουν τη πίστη τους στο πρόσωπό της.
Στη Βόρεια Φθιώτιδα και την περιοχή του Δομοκού υπάρχουν τρεις Θαυματουργές εικόνες της Παναγίας:
Η Παναγία Ελεούσα στην Ξυνιάδα Δομοκού
Το απόγευμα της 21ης Ιούνη του 1962 οι καμπάνες στην Ξυνιάδα Δομοκού ήχησαν δυνατά, επίμονα και χαρμόσυνα! Συνέβη τότε γεγονός μέγα και θαυματουργό, η εύρεση της εικόνας της Μεγαλόχαρης Παναγίας της Ελεούσας. Οι διηγήσεις όλων όσων έζησαν τις μοναδικές στιγμές, όπου η πίστη ζωντανεύει και η ψυχή πλημμυρίζει δέος και αγαλλίαση, είναι χαραγμένες βαθιά στην ψυχή όλων όσων δεν είχαμε την τύχη να ζήσουμε αλλά είχαμε τη χαρά να τ’ ακούσουμε από «πρώτο χέρι» την αληθινή αυτή ιστορία. Και πρώτα απ’ όλους από τον, μικρό τότε πρωταγωνιστή, Αθανάσιο Σύρο.
Ο μικρός Αθανάσιος συνάντησε και μίλησε πολλές φορές με μια άγνωστη αλλά γλυκύτατη μαυροφόρα γυναίκα, η οποία δεν ήταν άλλη από τη Μεγαλόχαρη Θεομήτορα, την Παναγία! Η άγνωστη γυναίκα τον επισκέφτηκε στον ύπνο του όπου του αποκάλυψε την ταυτότητά της και του υπέδειξε τον τόπο όπου ήταν θαμμένη η θαυματουργή Της εικόνα. Ο μικρός Αθανάσιος λοιδορήθηκε όταν αποκάλυψε το μεγάλο του μυστικό και για πολλά χρόνια δεν γινόταν πιστευτός ώσπου οκτώ χρόνια μετά, μια θανατηφόρα ασθένεια που έπεσε στα ζώα του χωριού, έγινε αιτία να έρθουν πιο κοντά οι άνθρωποι στην Εκκλησία και να αναζητήσουν την χαμένη εικόνα της Παναγίας. Στις αρχές Ιουνίου του 1962 ήρθε στην Ξυνιάδα ένα σκαπτικό μηχάνημα για να ανοίξει τους δρόμους του χωριού. Οι Ξυνιαδιώτες ζήτησαν από τον οδηγό Ηλία Σάλτα να βοηθήσει στην ανασκαφή για της ανεύρεση της εικόνας. Ο ίδιος αντέδρασε βίαια και έμεινε μόνο μετά από παρέμβαση του Λαμιώτη Σπύρου Χουλιάρα και των αρχών της κοινότητας, τον πρόεδρο, τον δάσκαλο, τον ιερέα, τις αστυνομικές αρχές και το εκκλησιαστικό συμβούλιο, που τον έπεισαν. Ο χειριστής μετά την άκαρπη πρώτη εκσκαφή επιχειρεί και δεύτερη χωρίς αποτέλεσμα, αρχίζει να βλαστημά και επιχειρεί τρίτη φορά χωρίς αποτέλεσμα και πάλι. Η μηχανή είχε σταματήσει. Τότε ο αστυνομικός που ήταν κοντά στο σημείο βλέπει δίπλα στο μαχαίρι του μηχανήματος, κοντά στη ρίζα ενός πουρναριού την εικόνα της Παναγίας.
Αμέσως εκτυλίχθησαν απερίγραπτες σκηνές με τους παρευρισκόμενους να γονατίζουν και να προσκυνούν την Άγια και Σεπτή Εικόνα της Παναγίας, κάποιοι έτρεξαν και χτύπησαν δυνατά την καμπάνα για να ειδοποιηθούν όσοι κάτοικοι ήταν στα χωράφια. Κάποιοι άλλοι αγκάλιασαν τον μικρό Αθανάσιο και του ζητούσαν να τους συγχωρήσει για την ασέβεια και την απιστία τους. Ο χειριστής του μηχανήματος έπεσε κλαίγοντας, προσκύνησε την εικόνα και παρακαλούσε να τον συγχωρήσει η Θεοτόκος. Από τους πρώτους Ιερείς που αντίκρισε την εικόνα ήταν ο παππούς μου Παπα-Δημήτρης ο οποίος, σύμφωνα με τις διηγήσεις και του σημερινού Ηγούμενου της Μονής Αθανάσιου Σύρου, παραλλήλισε την αποκάλυψη της Θαυματουργής εικόνας με την άφιξη του Ιησού Χριστού στην Ιεριχώ, όταν επισκέφτηκε τον αμαρτωλό και πλούσιο Αρχιτελώνη και μετέπειτα Απόστολο Ζακχαίο, λέγοντας: Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι• σήμερον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι. («Ζακχαίε, κατέβα και τρέξε, σήμερα είναι ανάγκη να μείνω στο σπίτι σου, αφού για σένα ήλθα, για να σε σώσω»).
Στον Ιερό αυτό τόπο χτίστηκε αμέσως μικρός ναός και λίγο αργότερα ο σημερινός Οίκος της Παναγίας Ελαιούσης, η Ιερά Μονή στην οποία πλήθος πιστών συρρέει για να προσκυνήσει τη Χάρη Της θαυματουργής Εικόνας της Θεοτόκου. Ο μικρός Αθανάσιος αφιέρωσε τη ζωή του στη Χάρη της Παναγίας Ελεούσης και είναι σήμερα Αρχιμανδρίτης και Ηγούμενος της Ιεράς Μονής, με τεράστιο φιλανθρωπικό και ποιμαντικό έργο.
Το Ιερό Προσκύνημα εορτάζει δυο φορές το χρόνο: Την ημέρα της ευρέσεως της εικόνας, δηλαδή την 21ηΙουνίου, και την 15η Αυγούστου, την ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Το Μοναστήρι της Παναγίας της Αντίνιτσας
Το Μοναστήρι της Παναγίας της Αντίνιτσας βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Όθρυς. Κατά την επικρατούσα άποψη το προσωνύμιό της έχει σχέση με την αρχαία πόλη Αντινοίτισσα πού ίδρυσε στην Όθρη ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Αδριανός τον Β΄ μ.Χ. αιώνα. Το Μοναστήρι καταστράφηκε ολοσχερώς από τις κατοχικές δυνάμεις το 1944. Το καθολικό πού καταστράφηκε ήταν ένα χάρμα οφθαλμών όπως υποστηρίζεται από τούς μελετητές. Ήταν αθωνικού τύπου, τετρακιόνιος σταυροειδής μετά τρούλου. Ήταν το αρχαιότερο Καθολικό Μονής μεταβυζαντινών χρόνων πού εμιμείτο τα αγιορείτικα καθολικά έχουν τον Κωσταντινοπολιτικόν Σταυροειδή τύπον, με πλάγιους χορούς και μικρά τρουλωτά παρεκκλήσια δεξιά και αριστερά του Ιερού Βήματος. Αντίγραφο αυτό του παλαιού Ναού είναι το σημερινό Καθολικό πού ανηγέρθη το έτος 2000. Από την καταστροφή διέφυγε η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας. Περί της Μονής Αντινίτσης έγραψαν οι: Σωτηρίου στην χριστιανική Αρχαιολογία του και Ορλάνδος στην επετηρίδα Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών.
Για την ονομασία του μοναστηριού υπάρχουν δύο εκδοχές . Η πρώτη στηρίζεται στην παράδοση και οφείλει την ονομασία στην προέλευση της καταγωγής της θαυματουργής εικόνας της Θεοτόκου απ το Αϊδίνιο της Μ. Ασίας. Γι αυτό πήρε και το όνομα Παναγιά η Αϊδινιώτισσα ,που τελικά κατέληξε να προφέρεται από την λαό Παναγιά η Αντινίτσα. Η παράδοση λέει πως όταν ξεκίνησαν οι σφαγές στην πόλη του Αϊδινίου , δύο Αϊδινιώτες πιθανών κληρικοί ,έφυγαν και ζήτησαν καταφύγιο στην κεντρική Ελλάδα, φέρνοντας μαζί τους και την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Αϊδινίου. Σύμφωνα με την παράδοση όταν οι δύο Αϊδινιώτες έχοντας μαζί τους την ιερή εικόνα της Αϊδινιώτισσας Παναγίας νύχτωσαν κοντά στην σημερινή θέση και αποφάσισαν να διανυχτερεύσουν εκεί και το πρωί να συνεχίσουν τον δρόμο τους . Όταν ήρθε το φως της ημέρας και ετοιμάστηκαν να αναχωρήσουν ,ξαφνικά η εικόνα της Παναγίας ήταν τόσο βαριά που ήταν αδύνατον να την σηκώσουν και να συνεχίσουν τον δρόμο τους. Φοβερός είναι ο τόπος αυτός μουρμούρισαν οι δύο Αϊδινιώτες. Κάθισαν και προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν με απλά σύνεργα του νου τους το θαυματουργό αυτό γεγονός. Με θεία φώτιση κατανόησαν, ότι το σημάδι πρέπει να εκληφθεί σαν σοβαρή επιθυμία της Παναγίας να παραμείνει στον τόπο αυτόν για πάντα. Έτσι στην όμορφη πλαγιά της Όθρυος αποφάσισαν και έκτισαν το σπιτικό της Αϊδινιώτισσας Παναγιάς ,που έμεινε στην ιστορία σαν Μοναστήρι της Αντινίτσας. Η δεύτερη εκδοχή στηρίζεται στην γραμματολογική ερμηνεία της λέξης . Πρώτος ο Ευστάθιος Δράκος συσχετίζει το όνομα Αντινίτσα με την παλαιά κώμη Αντίνα ,της οποίας τα ερείπια σώζονται ακόμη στην περιοχή, την θέση αυτή ασπάζεται και ο Αθανάσιος Φλώρος ο οποίος αναφέρει :Την γνώμη αυτή του Δράκου ευρίσκω ορθή . Θα ήταν όμως δυνατόν να προσδιορίσουμε και τον χρόνο της ιδρύσεως της αρχαίας αυτής πόλης . Ο αυτοκράτωρ Ανδριανός (117-138 μ.χ.) έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρων κυρίως για την Αθήνα αλλά και τις άλλες περιφέρειες της Ελλάδας. Στην Άβαν της Φωκίδος έκτισε ναό του Απόλλωνος και στην Υάπολη της Φωκίδος Στοά. Στην μνήμη του στενού του φίλου Αντινόου ,που πνίγηκε το 130 μ.χ. στον Νείλο της Αιγύπτου ,έκτισε την Αντινοούπολη ,ο νομός μάλιστα ονομάστηκε Αντινοϊτης . Αλλά και για την Φθιώτιδα έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρων ,αφού μάλιστα κατά διαταγή του ο Ανθύπατος Μακεδονίας Κόϊντος Γέλλιος Σέντιος Αυγουρίνος έλυσε διαφορά που είχε ξεσπάσει για τα σύνορα μεταξύ στους Λαμιέων και τους Υπαταίων. Είναι πολύ πιθανών η πόλη που ιδρύθηκε από τον Ανδριανό στην Όθρη να ονομάστηκε Αντινοϊτισσα , αφού ο νομός της Αιγύπτου ονομάσθηκε Αντινοϊτης , και με τα χρόνια κατέληξε να λέγεται Αντινίτσα. Με την εκδοχή αυτή τάσσεται και ο ακαδημαϊκός Αν. Κ. Ορλάνδος σε παλαιότερη διεξοδική μελέτη γα το καθολικό της Μονής. Επομένως η ονομασία της Μονής έχει σχέση με την αρχαία πόλη Αντινοϊτισσα και λιγότερο μπορούμε να την συνδέσουμε με την πόλη Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας. Εορτάζει την 8η Σεπτεμβρίου.
H Παναγία η «Λιμνιώτισσα» στην Παναγιά Δομοκού
Στην Παναγιά Δομοκού βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της «Λιμνιώτισσας», από την οποία πήρε προφανώς το όνομά του το χωριό και η οποία γιορτάζει ως πολιούχος την 23η Αυγούστου, εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Η παράδοση αναφέρει ότι κατά τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε από κοντινό Ναό και βυθίστηκε στα νερά της λίμνης Ξυνιάδας από τους πιστούς για να γλιτώσει την πυρπόληση και την καταστροφή, στο σημερινό «Μάτι» της Παναγιάς, κοντά στον Πλάτανο.
Η εικόνα της Θεομήτορος βρέθηκε με θαυματουργό τρόπο αρκετά χρόνια αργότερα όταν κάποιος κάτοικος του χωριού ονόματι Παπαντώνης, όργωνε με τα βόδια του στην όχθη της λίμνης. Το άροτρό του σκάλωσε κάπου κι αυτός, λόγω της κόπωσης, έγειρε να ξεκουραστεί. Εκεί στον γρήγορο ύπνο του, είδε σαν όραμα την ύπαρξη της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας και αφού ξύπνησε απότομα ειδοποίησε τους συγχωριανούς του και όλοι μαζί σκάβοντας αντίκρισαν την ιερή εικόνα. Τοποθετήθηκε πρόχειρα στο σημείο όπου αργότερα χτίστηκε η Αγία Τράπεζα του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα. Για πάρα πολλά χρόνια την ημέρα της εορτής της Εκκλησίας και της εικόνας, πλήθος πιστών συνέρεε για το ιερό προσκύνημα της στις 23 Αυγούστου κάθε χρόνο και ακολουθούσε το πανηγύρι.
Δ. Β. Καρέλης
LamiaTimes.gr
Η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει το γεγονός αυτό της συλλήψεως στις 9 Δεκεμβρίου. Στα "απόκρυφα" κείμενα αναφέρονται τα Εισόδια, η Κοίμηση αλλά και η Ανάληψή της.
Η μεγάλη λατρεία που έχουν οι Έλληνες για τη «μάνα» του Θεού και των ανθρώπων αποδεικνύεται από τα πολλά ονόματα που της έχουν προσδώσει. Μεγαλόχαρη, Εκατονταπυλιανή, Φανερωμένη, Κοσμοσωτήρα, Χοζοβιώτισσα, Εικοσιφοίνισσα, Βρεφοκρατούσα, Ελεούσα, Θαλασσινή, Γιάτρισσα, Μυρτιδιώτισσα και πολλά ακόμη.
Η Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες γιορτές της χριστιανοσύνης. Η προετοιμασία των πιστών αρχίζει από την 1η Αυγούστου με τη νηστεία που διαρκεί έως τον Δεκαπενταύγουστο, αποτελώντας για τους Ορθόδοξους χριστιανούς το «Πάσχα του καλοκαιριού».
Στις 15 Αυγούστου χιλιάδες πιστών με την ψυχή γεμάτη ελπίδα και κατάνυξη, προστρέχουν στα αμέτρητα προσκυνήματα, όπου λιτανεύονται οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας για να μαρτυρήσουν τη πίστη τους στο πρόσωπό της.
Στη Βόρεια Φθιώτιδα και την περιοχή του Δομοκού υπάρχουν τρεις Θαυματουργές εικόνες της Παναγίας:
Η Παναγία Ελεούσα στην Ξυνιάδα Δομοκού
Το απόγευμα της 21ης Ιούνη του 1962 οι καμπάνες στην Ξυνιάδα Δομοκού ήχησαν δυνατά, επίμονα και χαρμόσυνα! Συνέβη τότε γεγονός μέγα και θαυματουργό, η εύρεση της εικόνας της Μεγαλόχαρης Παναγίας της Ελεούσας. Οι διηγήσεις όλων όσων έζησαν τις μοναδικές στιγμές, όπου η πίστη ζωντανεύει και η ψυχή πλημμυρίζει δέος και αγαλλίαση, είναι χαραγμένες βαθιά στην ψυχή όλων όσων δεν είχαμε την τύχη να ζήσουμε αλλά είχαμε τη χαρά να τ’ ακούσουμε από «πρώτο χέρι» την αληθινή αυτή ιστορία. Και πρώτα απ’ όλους από τον, μικρό τότε πρωταγωνιστή, Αθανάσιο Σύρο.
Ο μικρός Αθανάσιος συνάντησε και μίλησε πολλές φορές με μια άγνωστη αλλά γλυκύτατη μαυροφόρα γυναίκα, η οποία δεν ήταν άλλη από τη Μεγαλόχαρη Θεομήτορα, την Παναγία! Η άγνωστη γυναίκα τον επισκέφτηκε στον ύπνο του όπου του αποκάλυψε την ταυτότητά της και του υπέδειξε τον τόπο όπου ήταν θαμμένη η θαυματουργή Της εικόνα. Ο μικρός Αθανάσιος λοιδορήθηκε όταν αποκάλυψε το μεγάλο του μυστικό και για πολλά χρόνια δεν γινόταν πιστευτός ώσπου οκτώ χρόνια μετά, μια θανατηφόρα ασθένεια που έπεσε στα ζώα του χωριού, έγινε αιτία να έρθουν πιο κοντά οι άνθρωποι στην Εκκλησία και να αναζητήσουν την χαμένη εικόνα της Παναγίας. Στις αρχές Ιουνίου του 1962 ήρθε στην Ξυνιάδα ένα σκαπτικό μηχάνημα για να ανοίξει τους δρόμους του χωριού. Οι Ξυνιαδιώτες ζήτησαν από τον οδηγό Ηλία Σάλτα να βοηθήσει στην ανασκαφή για της ανεύρεση της εικόνας. Ο ίδιος αντέδρασε βίαια και έμεινε μόνο μετά από παρέμβαση του Λαμιώτη Σπύρου Χουλιάρα και των αρχών της κοινότητας, τον πρόεδρο, τον δάσκαλο, τον ιερέα, τις αστυνομικές αρχές και το εκκλησιαστικό συμβούλιο, που τον έπεισαν. Ο χειριστής μετά την άκαρπη πρώτη εκσκαφή επιχειρεί και δεύτερη χωρίς αποτέλεσμα, αρχίζει να βλαστημά και επιχειρεί τρίτη φορά χωρίς αποτέλεσμα και πάλι. Η μηχανή είχε σταματήσει. Τότε ο αστυνομικός που ήταν κοντά στο σημείο βλέπει δίπλα στο μαχαίρι του μηχανήματος, κοντά στη ρίζα ενός πουρναριού την εικόνα της Παναγίας.
Αμέσως εκτυλίχθησαν απερίγραπτες σκηνές με τους παρευρισκόμενους να γονατίζουν και να προσκυνούν την Άγια και Σεπτή Εικόνα της Παναγίας, κάποιοι έτρεξαν και χτύπησαν δυνατά την καμπάνα για να ειδοποιηθούν όσοι κάτοικοι ήταν στα χωράφια. Κάποιοι άλλοι αγκάλιασαν τον μικρό Αθανάσιο και του ζητούσαν να τους συγχωρήσει για την ασέβεια και την απιστία τους. Ο χειριστής του μηχανήματος έπεσε κλαίγοντας, προσκύνησε την εικόνα και παρακαλούσε να τον συγχωρήσει η Θεοτόκος. Από τους πρώτους Ιερείς που αντίκρισε την εικόνα ήταν ο παππούς μου Παπα-Δημήτρης ο οποίος, σύμφωνα με τις διηγήσεις και του σημερινού Ηγούμενου της Μονής Αθανάσιου Σύρου, παραλλήλισε την αποκάλυψη της Θαυματουργής εικόνας με την άφιξη του Ιησού Χριστού στην Ιεριχώ, όταν επισκέφτηκε τον αμαρτωλό και πλούσιο Αρχιτελώνη και μετέπειτα Απόστολο Ζακχαίο, λέγοντας: Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι• σήμερον γὰρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι. («Ζακχαίε, κατέβα και τρέξε, σήμερα είναι ανάγκη να μείνω στο σπίτι σου, αφού για σένα ήλθα, για να σε σώσω»).
Στον Ιερό αυτό τόπο χτίστηκε αμέσως μικρός ναός και λίγο αργότερα ο σημερινός Οίκος της Παναγίας Ελαιούσης, η Ιερά Μονή στην οποία πλήθος πιστών συρρέει για να προσκυνήσει τη Χάρη Της θαυματουργής Εικόνας της Θεοτόκου. Ο μικρός Αθανάσιος αφιέρωσε τη ζωή του στη Χάρη της Παναγίας Ελεούσης και είναι σήμερα Αρχιμανδρίτης και Ηγούμενος της Ιεράς Μονής, με τεράστιο φιλανθρωπικό και ποιμαντικό έργο.
Το Ιερό Προσκύνημα εορτάζει δυο φορές το χρόνο: Την ημέρα της ευρέσεως της εικόνας, δηλαδή την 21ηΙουνίου, και την 15η Αυγούστου, την ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Το Μοναστήρι της Παναγίας της Αντίνιτσας
Το Μοναστήρι της Παναγίας της Αντίνιτσας βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Όθρυς. Κατά την επικρατούσα άποψη το προσωνύμιό της έχει σχέση με την αρχαία πόλη Αντινοίτισσα πού ίδρυσε στην Όθρη ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Αδριανός τον Β΄ μ.Χ. αιώνα. Το Μοναστήρι καταστράφηκε ολοσχερώς από τις κατοχικές δυνάμεις το 1944. Το καθολικό πού καταστράφηκε ήταν ένα χάρμα οφθαλμών όπως υποστηρίζεται από τούς μελετητές. Ήταν αθωνικού τύπου, τετρακιόνιος σταυροειδής μετά τρούλου. Ήταν το αρχαιότερο Καθολικό Μονής μεταβυζαντινών χρόνων πού εμιμείτο τα αγιορείτικα καθολικά έχουν τον Κωσταντινοπολιτικόν Σταυροειδή τύπον, με πλάγιους χορούς και μικρά τρουλωτά παρεκκλήσια δεξιά και αριστερά του Ιερού Βήματος. Αντίγραφο αυτό του παλαιού Ναού είναι το σημερινό Καθολικό πού ανηγέρθη το έτος 2000. Από την καταστροφή διέφυγε η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας. Περί της Μονής Αντινίτσης έγραψαν οι: Σωτηρίου στην χριστιανική Αρχαιολογία του και Ορλάνδος στην επετηρίδα Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών.
Για την ονομασία του μοναστηριού υπάρχουν δύο εκδοχές . Η πρώτη στηρίζεται στην παράδοση και οφείλει την ονομασία στην προέλευση της καταγωγής της θαυματουργής εικόνας της Θεοτόκου απ το Αϊδίνιο της Μ. Ασίας. Γι αυτό πήρε και το όνομα Παναγιά η Αϊδινιώτισσα ,που τελικά κατέληξε να προφέρεται από την λαό Παναγιά η Αντινίτσα. Η παράδοση λέει πως όταν ξεκίνησαν οι σφαγές στην πόλη του Αϊδινίου , δύο Αϊδινιώτες πιθανών κληρικοί ,έφυγαν και ζήτησαν καταφύγιο στην κεντρική Ελλάδα, φέρνοντας μαζί τους και την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Αϊδινίου. Σύμφωνα με την παράδοση όταν οι δύο Αϊδινιώτες έχοντας μαζί τους την ιερή εικόνα της Αϊδινιώτισσας Παναγίας νύχτωσαν κοντά στην σημερινή θέση και αποφάσισαν να διανυχτερεύσουν εκεί και το πρωί να συνεχίσουν τον δρόμο τους . Όταν ήρθε το φως της ημέρας και ετοιμάστηκαν να αναχωρήσουν ,ξαφνικά η εικόνα της Παναγίας ήταν τόσο βαριά που ήταν αδύνατον να την σηκώσουν και να συνεχίσουν τον δρόμο τους. Φοβερός είναι ο τόπος αυτός μουρμούρισαν οι δύο Αϊδινιώτες. Κάθισαν και προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν με απλά σύνεργα του νου τους το θαυματουργό αυτό γεγονός. Με θεία φώτιση κατανόησαν, ότι το σημάδι πρέπει να εκληφθεί σαν σοβαρή επιθυμία της Παναγίας να παραμείνει στον τόπο αυτόν για πάντα. Έτσι στην όμορφη πλαγιά της Όθρυος αποφάσισαν και έκτισαν το σπιτικό της Αϊδινιώτισσας Παναγιάς ,που έμεινε στην ιστορία σαν Μοναστήρι της Αντινίτσας. Η δεύτερη εκδοχή στηρίζεται στην γραμματολογική ερμηνεία της λέξης . Πρώτος ο Ευστάθιος Δράκος συσχετίζει το όνομα Αντινίτσα με την παλαιά κώμη Αντίνα ,της οποίας τα ερείπια σώζονται ακόμη στην περιοχή, την θέση αυτή ασπάζεται και ο Αθανάσιος Φλώρος ο οποίος αναφέρει :Την γνώμη αυτή του Δράκου ευρίσκω ορθή . Θα ήταν όμως δυνατόν να προσδιορίσουμε και τον χρόνο της ιδρύσεως της αρχαίας αυτής πόλης . Ο αυτοκράτωρ Ανδριανός (117-138 μ.χ.) έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρων κυρίως για την Αθήνα αλλά και τις άλλες περιφέρειες της Ελλάδας. Στην Άβαν της Φωκίδος έκτισε ναό του Απόλλωνος και στην Υάπολη της Φωκίδος Στοά. Στην μνήμη του στενού του φίλου Αντινόου ,που πνίγηκε το 130 μ.χ. στον Νείλο της Αιγύπτου ,έκτισε την Αντινοούπολη ,ο νομός μάλιστα ονομάστηκε Αντινοϊτης . Αλλά και για την Φθιώτιδα έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρων ,αφού μάλιστα κατά διαταγή του ο Ανθύπατος Μακεδονίας Κόϊντος Γέλλιος Σέντιος Αυγουρίνος έλυσε διαφορά που είχε ξεσπάσει για τα σύνορα μεταξύ στους Λαμιέων και τους Υπαταίων. Είναι πολύ πιθανών η πόλη που ιδρύθηκε από τον Ανδριανό στην Όθρη να ονομάστηκε Αντινοϊτισσα , αφού ο νομός της Αιγύπτου ονομάσθηκε Αντινοϊτης , και με τα χρόνια κατέληξε να λέγεται Αντινίτσα. Με την εκδοχή αυτή τάσσεται και ο ακαδημαϊκός Αν. Κ. Ορλάνδος σε παλαιότερη διεξοδική μελέτη γα το καθολικό της Μονής. Επομένως η ονομασία της Μονής έχει σχέση με την αρχαία πόλη Αντινοϊτισσα και λιγότερο μπορούμε να την συνδέσουμε με την πόλη Αϊδίνιο της Μικράς Ασίας. Εορτάζει την 8η Σεπτεμβρίου.
H Παναγία η «Λιμνιώτισσα» στην Παναγιά Δομοκού
Στην Παναγιά Δομοκού βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της «Λιμνιώτισσας», από την οποία πήρε προφανώς το όνομά του το χωριό και η οποία γιορτάζει ως πολιούχος την 23η Αυγούστου, εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Η παράδοση αναφέρει ότι κατά τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε από κοντινό Ναό και βυθίστηκε στα νερά της λίμνης Ξυνιάδας από τους πιστούς για να γλιτώσει την πυρπόληση και την καταστροφή, στο σημερινό «Μάτι» της Παναγιάς, κοντά στον Πλάτανο.
Η εικόνα της Θεομήτορος βρέθηκε με θαυματουργό τρόπο αρκετά χρόνια αργότερα όταν κάποιος κάτοικος του χωριού ονόματι Παπαντώνης, όργωνε με τα βόδια του στην όχθη της λίμνης. Το άροτρό του σκάλωσε κάπου κι αυτός, λόγω της κόπωσης, έγειρε να ξεκουραστεί. Εκεί στον γρήγορο ύπνο του, είδε σαν όραμα την ύπαρξη της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας και αφού ξύπνησε απότομα ειδοποίησε τους συγχωριανούς του και όλοι μαζί σκάβοντας αντίκρισαν την ιερή εικόνα. Τοποθετήθηκε πρόχειρα στο σημείο όπου αργότερα χτίστηκε η Αγία Τράπεζα του Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα. Για πάρα πολλά χρόνια την ημέρα της εορτής της Εκκλησίας και της εικόνας, πλήθος πιστών συνέρεε για το ιερό προσκύνημα της στις 23 Αυγούστου κάθε χρόνο και ακολουθούσε το πανηγύρι.
Δ. Β. Καρέλης
LamiaTimes.gr