Οι μύθοι των αρχαίων Ελλήνων που συνδέονται με τη μυρτιά είναι πολυάριθμοι. Η μυρτιά ήταν το σύμβολο της ομορφιάς, του έρωτα και της νεότητας. Λέγεται πως η Αθηνά μεταμόρφωσε σε θάμνο την φίλη της την Μυρσίνη που ψυχορραγούσε. Οι αρχαίοι στεφανώνονταν συχνά με μυρτιές. Η χρήση στεφανιών μυρτιάς ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στους αρχαίους Έλληνες (ακόμη και για την προστασία από τη μέθη(!) καθώς και στις θυσίες), ιδιαίτερα στην Αττική. Στην Αγορά των Αθηνών υπήρχε ειδική περιοχή "αι Μυρρίναι", όπου εκεί έπλεκαν και πουλούσαν αποκλειστικά στεφάνια μυρτιάς. Και οι περίφημοι χρυσοχόοι της αρχαιότητας ειχαν ιδιαίτερη προτίμηση στην απομίμηση της μυρτιάς. Έφτιαχναν εξαιρετικά κοσμήματα σε σχήμα φύλλων και καρπών μυρτιάς. Ένα υπέροχο χρυσό στεφάνι από μυρτιά βρέθηκε στους μακεδονικούς βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, από τον καθηγητή Μ. Ανδρόνικο το 1977.
Η μυρτιά, περιλαμβάνει γύρω στα 75 είδη, τα οποία ευδοκιμούν σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Στην Ελλάδα και στις άλλες παραμεσογειακές περιοχές απαντάται η ‘’Μύρτος η κοινή’’ (Myrtus communis), που είναι αυτοφυής αρωματικός θάμνος ή δενδρύλιο που μπορεί να φτάσει και τα 5 μέτρα ύψος. Η μυρτιά ή μύρτος ο κοινός, είναι γνωστό φυτό στον ελλαδικό χώρο και με άλλα ονόματα, όπως μερσινιά, μερτιά, μυρσίνη, σμυρτιά. Σε αρχαία κείμενα αναφέρεται και ως μυρρίνη- μύρρινος (από το Θεόφραστο), μυρσίνη (από το Διοσκουρίδη) και μυρτίνη (από τον Πίνδαρο). Το φυτό ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια και το αναφέρει ο Διοσκουρίδης (διάσημος ιατρός, φαρμακολόγος και βοτανολόγος από την Κιλικία, της Μ. Ασία). Μάλιστα έκανε διάκριση ανάμεσα σε μια ποικιλία με τους γνωστούς μπλέ καρπούς και μια άλλη με λευκούς, που είχαν φαρμακευτικές ιδιόητες. Από τη μυρτιά παράγονταν φάρμακα από την αρχαιότητα, αφού χρησιμοποιήθηκε για πλήθος νοσημάτων. Κατά καιρούς με μυρτιά θεράπευαν τα δαγκώματα από αράχνες και σκορπιούς, την ουλίτιδα, τις δερματικές παθήσεις (εκζέματα, εξανθήματα), τις αιμορραγίες, το σακχαροδιαβήτη κ.α. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποίησε τη μυρτιά σε έλκη των γυναικείων γεννητικών οργάνων και το αιθέριο έλαιό της σε λιποθυμίες, πόνους των αυτιών, υστερία και πόνους της μήτρας. Στην αρχαιότητα παρασκεύαζαν από τη μυρτιά ένα αρωματικό κρασί, τον "μυρτινίτη οίνο", καθώς και αρωματικό λάδι το ‘’μύρτινον έλαιον’’. Επίσης, χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στην παρασκευή καλλυντικών και στη φαρμακευτική. Παράγει αιθέριο έλαιο (μυρτέλαιο). Το ανθεκτικό της ξύλο χρησιμοποιείται στη λεπτοξυλουργική και τα κλαδιά της στην καλαθοπλεκτική.
Τα φύλλα της μυρτιάς είναι ωοειδή ή λογχοειδή, λεία, σκουροπράσινα και γυαλιστερά. Τα άνθη της είναι ευωδιαστά, λευκά, που βγαίνουν στις μασχάλες των φύλλων την άνοιξη και το καλοκαίρι. Έχουν πέντε σέπαλα, πέντε λευκά πέταλα και πολλούς στήμονες. Οι ώριμοι καρποί τα ‘’μύρτιλλα’’ είναι μπλε-μαύρα μικρά μούρα και τρώγονται. Ποικιλίες της είναι η μυρτιά η λευκόκαρπη (με καρπό λευκό), η ιταλική, η λουσιτανική και άλλες. Με καταγωγή από το Περού, είναι η μυρτιά η αραγιανή, που καλλιεργείται στην κεντρική και στη βόρεια Αμερική για τον εδώδιμο καρπό της και το ποτό της. Ένα άλλο είδος μυρτιάς (Ugni molinae) η Χιλιανή γκουάβα, συνώνυμο της μυρτιάς ούγνι (Myrtus ugni), είναι ιθαγενές δένδρο της Χιλής που δίνει ανθεκτικό ξύλο και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 30 μέτρα.
Η μυρτιά ήταν αφιερωμένη στη θεά Αφροδίτη της Πάφου, επειδή όταν η θεά αναδύθηκε από τη θάλασσα, έκρυψε την ακάλυπτη ομορφιά της πίσω από ένα θάμνο μυρτιάς. Τόσο ο γάμος, όσο και το φυτό μυρτιά έχουν ως προστάτιδα την Αφροδίτη και για τον λόγο αυτό οι νύφες φορούσαν, μέχρι και πρόσφατα, στεφάνια από μυρτιά. Η μυρτιά, ένα από τα φυτά που χρησιμοποιούνταν ευρύτατα γύρω από τους Ναούς της Αφροδίτης, ήταν και το σύμβολο της παρθενίας.
Το φυτό συνδέθηκε επίσης με την ερωτική αγωνία της Φαίδρας, της μυθικής κόρης του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα και σύζυγο το Θησέα. Καθώς έβλεπε τον γιό του συζύγου της, τον Ιππόλυτο, να γυμνάζεται, τον ποθούσε πολύ. Στη συνέχεια, απελπίστηκε, όταν εκείνος αρνήθηκε τον έρωτά της και κρατώντας ένα κλαδί μυρτιάς άρχισε να τρυπά με μια βελόνα τα φύλλα της, πριν κρεμαστεί στα κλαδιά της. Σε άλλη εκδοχή, η Φαίδρα τρυπά τα φύλλα της μυρτιάς για να εκδικηθεί την Αφροδίτη στο ναό της, καθώς δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει τον έρωτα του Ιππόλυτου. Αν κοιτάξει κανείς το φύλλο της μυρτιάς στον ήλιο, θα νομίσει πως είναι γεμάτο τρύπες. Είναι οι ελαιοφόροι και αρωματικοί αδένες του φυτού.
Μερικά σημερινά οικολογικά σαπούνια περιέχουν μυρτιά ή και το αιθέριο έλαιό της με βελανιδιά, αγράμπελη και αιθέριο έλαιο γιασεμί ή με δεντρολίβανο και θυμάρι ή με βελανιδιά, κυπαρίσσι και αιθέριο έλαιο σανταλόξυλο ή με κουμαριά και θυμάρι.
Οι καρποί της μυρτιάς, τα μύρτιλλα τρώγονται ωμά και γίνονται μ' αυτά εξαιρετικές μαρμελάδες. Με φύλλα μυρτιάς ή μύρτιλλα αρωματίζονται κρέατα, λουκάνικα, κυνήγι, ψάρι, τυριά, τυρόπιτες, λικέρ, κρασιά, ξερά σύκα. Μπορούμε να ψήσουμε κρέας ή ψάρι στο φούρνο πάνω σε στρώμα από φύλλα μυρτιάς για να ευωδιαστούν τα φαγητά μας.
http://envifriends.blogspot.gr