Γράφει ο Δημήτρης Β. Καρέλης
Την μεγάλη εβδομάδα του 1941 στην Ελλάδα οι καμπάνες ηχούσαν περισσότερο πένθιμα και θλιβερά. Δεν πενθούσαν μόνο το μαρτύριο του Θεανθρώπου αλλά και ενός λαού, του δικού μας έθνους, που έμελλε κείνη την αποφράδα βδομάδα των Παθών να ανεβαίνει ένα ακόμη Γολγοθά…
Αφορμή να γυρίσουμε εβδομήντα τόσα χρόνια πίσω στάθηκε η αναζήτηση ενός Ιταλού ιστοριοδίφη, μέσω του φίλου μου και συμπατριώτη Χρήστου Γκαρλαούνη από το Καλαμάκι Λαμίας, που εδώ και χρόνια ζει στη Μελβούρνη της Αυστραλίας.
Η αναζήτηση του Ιταλού φίλου αφορά ένα πολεμικό επεισόδιο του 1941, ίσως το πρώτο στην περιοχή του Δομοκού και της Λαμίας την περίοδο της κατοχής, με μόνο ίσως στοιχείο μια φωτογραφία της εποχής που απεικονίζει τους τάφους έξι Γερμανών στρατιωτών που σκοτώθηκαν τον Απρίλιο του 1941 από Αυστραλούς στρατιώτες και τους ενταφίασαν κάπου κοντά στο Καλαμάκι Φθιώτιδας.
Η αγάπη μου για την ιστορία του τόπου μας, και όχι μόνο, με οδήγησε σε μια μικρή έρευνα για κείνο το σημαντικό, προφανώς για την περιοχή, πρώτο πολεμικό επεισόδιο στο Δεύτερο Παγκόσμιο και τη φριχτή Κατοχή που ακολούθησε.
Κατά τον Απρίλιο του 1941 λοιπόν και συγκεκριμένα την μεγάλη εβδομάδα του ίδιου έτους, οι Γερμανοί κατήλθαν μέσω της Θεσσαλίας και κατόπιν της περιοχής Δομοκού και κατέλαβαν τελικά την Λαμία, μετά από ανηλεή βομβαρδισμό, την 23-4-1941. Ο βομβαρδισμός έγινε Μ. Σάββατο και Πάσχα 19 και 20-4-1941, προξένησε δε μεγάλες υλικές ζημιές αλλά και απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.
Την περιοχή Δομοκού και τη διάβαση Δερβέν - Φούρκας κατά την υποχώρηση των Ελληνικών και των συμμαχικών δυνάμεων, υποστήριζε ο Αυστραλός υποστράτηγος Ίβεν Μακέι, με ένα μεικτό σχηματισμό Αυστραλών, Βρετανών, Νεοζηλανδών και Ελλήνων, γνωστό με την ονομασία «Δύναμη Μακέι» (Mackay Force), που προστάτευε τα πλευρά της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας προς το Νότο ως την Λάρισα και ήλεγχε την υποχώρηση μέσω του Δομοκού προς τις Θερμοπύλες, των δυνάμεων Σάβιτζ και Ζάρκος (Savige and Zarkos Forces) και της Δύναμης Λη (Lee Force).
Σύμφωνα λοιπόν με τις πληροφορίες που συνέλεξα από αυτόπτη μάρτυρα (!), οι έξι Γερμανοί στρατιώτες οι τάφοι των οποίων εμφανίζονται στην φωτογραφία, έπεσαν πράγματι θύματα ενέδρας, πιθανότατα Βρετανών Στρατιωτών, λίγο πριν την Αγία Αικατερίνη προς το Δομοκό (στην ευθεία στις κερασιές, στο 21ο χιλιόμετρο της παλαιάς Εθνικής οδού Λαμίας – Λάρισας, περίπου στον Πλατανιά).
Ήταν μέλη, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, επταμελούς ομάδας εμπροσθοφυλακής, με τις γνωστές γερμανικές μοτοσικλέτες, που προπορευόταν της 38ης Γερμανικής Αντιαρματικής Μονάδας (Panzer-Jaeger-Abteilung 38), που προέλαυνε για να καταλάβει την πόλη της Λαμίας στις 19 Απριλίου 1941, Μεγάλο Σάββατο. Ο ένας μοτοσικλετιστής κατάφερε να διαφύγει και να ειδοποιήσει την διοίκησή του για την ύπαρξη της ενέδρας των Συμμάχων. Ακολούθησαν κι άλλες μικρής έκτασης αψιμαχίες, τις οποίες θα καταγράψω στο άμεσο μέλλον και θα τις αναφέρουμε πιθανότατα και στην επανέκδοση του βιβλίου με την ιστορία της περιοχής (πρώτα ο θεός!). Οι νεκροί Γερμανοί στρατιώτες ετάφησαν από τους συντρόφους τους κοντά στο πεδίο της μάχης σε παρακείμενο λόφο, πιθανότατα στη γειτονική «Φορτόραχη». Στην φωτογραφία, με μια πρόχειρη ματιά, πρέπει να «βλέπουμε» δυτικά προς το Άγιο Γεώργιο Δομοκού και την «Κυριακόραχη».
Η περισυλλογή των γερμανών νεκρών στρατιωτών ανά την Ελλάδα, πιθανότατα και των εν λόγω στρατιωτών, έγινε με αίτημα του Λαϊκού Συνδέσμου Γερμανικής Μέριμνας Πολεμικών Τάφων και με συνεργασία της Ελληνικής κυβέρνησης, ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1959 και οι εργασίες περισυλλογής και φύλαξης των οστών είχαν ολοκληρωθεί μόλις ένα χρόνο αργότερα. Οι σαρκοφάγοι με τα υπολείμματα των νεκρών από την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα συγκεντρώθηκαν στην Ιερά Μονή Ξενίας στο Βόλο. Με διακρατική συμφωνία που υπεγράφη το 1965 μεταξύ Ελλάδας και Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας δρομολογήθηκε η δημιουργία δυο γερμανικών στρατιωτικών νεκροταφείων. Στην περιοχή Ραπεντόζα Διονύσου, για τους νεκρούς της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας και στο Μάλεμε Χανίων για του νεκρούς της Κρήτης. Το σίγουρο είναι, όπως αναφέρουν οι πηγές μας, ότι έγινε εκταφή των νεκρών αυτών Γερμανών, χωρίς να μπορούμε ακόμη να προσδιορίσουμε ακριβές έτος.
Το γεγονός ετούτο το καταγράφουμε ως ιστορικό, κομμάτι μιας μνήμης και μιας ιστορίας που πρέπει όλοι να γνωρίζουμε, που δεν είναι αποκομμένο και ξέχωρο από τα κατοπινά, αλλά δυστυχώς όχι κι από τα μελλούμενα
Δημήτρης Β. Καρέλης
Περισσότερα για την ιστορία της περιοχής της Βόρειας Φθιώτιδας και του Δομοκού στο βιβλίο τουΔημήτρη Β. Καρέλη: «Η γη που γεννήθηκε ο Έλληνας- η ιστορία της Βόρειας Φθιώτιδας και του Δομοκού», εκδ. 2013 (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ).