Το προσκυνητάρι της Αγίας Αικατερίνης στο δρόμο Λαμίας - Δομοκού
Του Δημήτρη Β. Καρέλη
Στο 20ο χιλιόμετρο του δρόμου Λαμίας – Δομοκού, στην παλαιά Εθνική οδό Λαμίας - Λάρισας - Θεσσαλονίκης, βρίσκεται το οδικό προσκυνητάρι, αφιερωμένο στη μνήμη της Αγίας Αικατερίνης της Μεγαλομάρτυρος.
Ο τόπος εκείνος, ως τα τέλη της δεκαετίας του 1920, είχε το όνομα ενός Τούρκου αγά που κατασκεύασε χάνι στο ίδιο σημείο, του Αβδουραχμάν αγά, παραφθαρμένο στα χείλη του λαού ως «Δραχμάναγα».
Ήδη από το 1917, η «Ελληνική Λαογραφική Εταιρία», ζητά με δημοσίευμά της από την κοινότητα Ξυνιάδας στην οποία ανήκε διοικητικά τότε, να αλλάξει άμεσα το «τουρκόφωνο» όνομα της περιοχής.
Το χάνι κτίστηκε ή ανακατασκευάστηκε από τον Αβδουραχμάν αγά μετά τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, κατά τη δεκαετία του 1830, ως κατάλυμα για τους ταξιδιώτες που έμπαιναν στο Τούρκικο έδαφος, καθώς η τότε Ελληνοτουρκική μεθόριος ήταν στον αυχένα της Όθρυος και στο σημερινό 16ο χιλιόμετρο Λαμίας -Δομοκού υπήρχαν φυλάκια και τελωνιακός σταθμός.
Στην περιοχή αυτή έγινε επίσης η σημαντική μάχη μεταξύ της 1ης Ελληνικής Ταξιαρχίας και της 1ης και 6ης Τουρκικής Ταξιαρχίας την 6η Μαΐου 1897, κατά τη διάρκεια του «ατυχούς» Ελληνοτουρκικού Πολέμου.
Το γραφικότατο ξωκλήσι της Αγίας Αικατερίνης, στη σημερινή του μορφή, αντικατέστησε κατά τα χρόνια του Μεσοπολέμου -δεκαετία του ’30- τα μικρά εικονίσματα (προσκυνητάρια) που χτίστηκαν από οδηγούς δίπλα στο δρόμο, μετά τα συχνά και πολλά ατυχήματα που συνέβαιναν, καθώς ο δρόμος ήταν στενός και τραχύς.
Οι οδηγοί έκτοτε σταματούσαν στο μικρό και γραφικό τούτο εκκλησάκι για να προσευχηθούν, να ανάψουν το κεράκι τους και να πιουν το γάργαρο και δροσερό νεράκι της κρήνης που κατασκευάστηκε στην είσοδο του μικρού ναού.
Κοντά στο εκκλησάκι λειτούργησε ως της αρχές της δεκαετίας του 1980, ένα μικρό αλλά ονομαστό καφεστιατόριο, όπου περαστικοί οδηγοί αλλά και ντόπιοι κάτοικοι απολάμβαναν την λαχταριστή του σπεσιαλιτέ: κόκορα κοκκινιστό με μακαρόνια!
Μετά από ένα διάστημα εγκατάλειψης και κατά τη δεκαετία του 1990, στο σημείο εγκαταστάθηκαν πωλητές διάφορων ειδών και εδεσμάτων, που διαθέτουν εξαιρετικά προϊόντα όπως παραδοσιακό χαλβά Φαρσάλων, γλυκά κουταλιού, ζαχαρώδη προϊόντα, παραδοσιακά ζυμαρικά, χυλοπίτες, τραχανά, λουκούμια, κουραμπιέδες, μέλι, τοπικά προϊόντα, κουλουράκια, σοκολάτες, μπισκότα και παξιμάδια στην καλύτερη ποιότητα και με τα πιο αγνά υλικά.
Ο μακαριστός ηγούμενος της Ι. Μονής Αντίνιτσας Αγαθόνικος, στην οποία ανήκει το ιερό προσκύνημα της Αγίας Αικατερίνης στη διοικητική περιοχή της Τοπικής Κοινότητας Καλαμακίου του Δήμου Λαμιέων, έδινε ιδιαίτερο βάρος στην λειτουργία των καταστημάτων ώστε να υπάρχει ζωή στο προσκύνημα αλλά και την ευρύτερη περιοχή.
Το προσκυνητάρι της Αγίας Αικατερίνης κατέστρεψε ολοσχερώς πυρκαγιά, τη νύχτα της 19ης προς 20η Φεβρουαρίου 2012, από άγνωστη αιτία. Ευτυχώς σώθηκε από την φωτιά η εικόνα της Αγίας Αικατερίνης. Η ανακατασκευή του ξεκίνησε αμέσως με πρωτοβουλία του Πανοσιωτάτου Αρχιμανδρίτου Αγαθονίκου και σύντομα αποδόθηκε στους διερχόμενους πιστούς χριστιανούς.
Το προσκυνητάρι ετούτο είναι μια μικρή όαση για τους πιστούς ταξιδιώτες, παραμένει όμως παρά την γραφικότητα και την ομορφιά του, γενικά αναξιοποίητο.
Αλγεινή εντύπωση προκαλεί επίσης η έλλειψη στοιχειώδους προσοχής στην καθαριότητα του ευρύτερου χώρου από τους αρμόδιους φορείς. Πλαστικά μπουκάλια, χαρτιά και πάμπολλα σκουπίδια γεμίζουν την ευρύτερη περιοχή και «μολύνουν» το ιστορικό και ιερό αυτό χώρο.
Οι αρμόδιοι ας δείξουν έστω και τη στοιχειώδη προσοχή ώστε ο χώρος να είναι ευπρεπής και ας αναδείξουν με κάποιο τρόπο την ιστορικότητά του.
Στο 20ο χιλιόμετρο του δρόμου Λαμίας – Δομοκού, στην παλαιά Εθνική οδό Λαμίας - Λάρισας - Θεσσαλονίκης, βρίσκεται το οδικό προσκυνητάρι, αφιερωμένο στη μνήμη της Αγίας Αικατερίνης της Μεγαλομάρτυρος.
Ο τόπος εκείνος, ως τα τέλη της δεκαετίας του 1920, είχε το όνομα ενός Τούρκου αγά που κατασκεύασε χάνι στο ίδιο σημείο, του Αβδουραχμάν αγά, παραφθαρμένο στα χείλη του λαού ως «Δραχμάναγα».
Ήδη από το 1917, η «Ελληνική Λαογραφική Εταιρία», ζητά με δημοσίευμά της από την κοινότητα Ξυνιάδας στην οποία ανήκε διοικητικά τότε, να αλλάξει άμεσα το «τουρκόφωνο» όνομα της περιοχής.
Το χάνι κτίστηκε ή ανακατασκευάστηκε από τον Αβδουραχμάν αγά μετά τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους, κατά τη δεκαετία του 1830, ως κατάλυμα για τους ταξιδιώτες που έμπαιναν στο Τούρκικο έδαφος, καθώς η τότε Ελληνοτουρκική μεθόριος ήταν στον αυχένα της Όθρυος και στο σημερινό 16ο χιλιόμετρο Λαμίας -Δομοκού υπήρχαν φυλάκια και τελωνιακός σταθμός.
Στην περιοχή αυτή έγινε επίσης η σημαντική μάχη μεταξύ της 1ης Ελληνικής Ταξιαρχίας και της 1ης και 6ης Τουρκικής Ταξιαρχίας την 6η Μαΐου 1897, κατά τη διάρκεια του «ατυχούς» Ελληνοτουρκικού Πολέμου.
Το γραφικότατο ξωκλήσι της Αγίας Αικατερίνης, στη σημερινή του μορφή, αντικατέστησε κατά τα χρόνια του Μεσοπολέμου -δεκαετία του ’30- τα μικρά εικονίσματα (προσκυνητάρια) που χτίστηκαν από οδηγούς δίπλα στο δρόμο, μετά τα συχνά και πολλά ατυχήματα που συνέβαιναν, καθώς ο δρόμος ήταν στενός και τραχύς.
Οι οδηγοί έκτοτε σταματούσαν στο μικρό και γραφικό τούτο εκκλησάκι για να προσευχηθούν, να ανάψουν το κεράκι τους και να πιουν το γάργαρο και δροσερό νεράκι της κρήνης που κατασκευάστηκε στην είσοδο του μικρού ναού.
Κοντά στο εκκλησάκι λειτούργησε ως της αρχές της δεκαετίας του 1980, ένα μικρό αλλά ονομαστό καφεστιατόριο, όπου περαστικοί οδηγοί αλλά και ντόπιοι κάτοικοι απολάμβαναν την λαχταριστή του σπεσιαλιτέ: κόκορα κοκκινιστό με μακαρόνια!
Μετά από ένα διάστημα εγκατάλειψης και κατά τη δεκαετία του 1990, στο σημείο εγκαταστάθηκαν πωλητές διάφορων ειδών και εδεσμάτων, που διαθέτουν εξαιρετικά προϊόντα όπως παραδοσιακό χαλβά Φαρσάλων, γλυκά κουταλιού, ζαχαρώδη προϊόντα, παραδοσιακά ζυμαρικά, χυλοπίτες, τραχανά, λουκούμια, κουραμπιέδες, μέλι, τοπικά προϊόντα, κουλουράκια, σοκολάτες, μπισκότα και παξιμάδια στην καλύτερη ποιότητα και με τα πιο αγνά υλικά.
Ο μακαριστός ηγούμενος της Ι. Μονής Αντίνιτσας Αγαθόνικος, στην οποία ανήκει το ιερό προσκύνημα της Αγίας Αικατερίνης στη διοικητική περιοχή της Τοπικής Κοινότητας Καλαμακίου του Δήμου Λαμιέων, έδινε ιδιαίτερο βάρος στην λειτουργία των καταστημάτων ώστε να υπάρχει ζωή στο προσκύνημα αλλά και την ευρύτερη περιοχή.
Το προσκυνητάρι της Αγίας Αικατερίνης κατέστρεψε ολοσχερώς πυρκαγιά, τη νύχτα της 19ης προς 20η Φεβρουαρίου 2012, από άγνωστη αιτία. Ευτυχώς σώθηκε από την φωτιά η εικόνα της Αγίας Αικατερίνης. Η ανακατασκευή του ξεκίνησε αμέσως με πρωτοβουλία του Πανοσιωτάτου Αρχιμανδρίτου Αγαθονίκου και σύντομα αποδόθηκε στους διερχόμενους πιστούς χριστιανούς.
Το προσκυνητάρι ετούτο είναι μια μικρή όαση για τους πιστούς ταξιδιώτες, παραμένει όμως παρά την γραφικότητα και την ομορφιά του, γενικά αναξιοποίητο.
Αλγεινή εντύπωση προκαλεί επίσης η έλλειψη στοιχειώδους προσοχής στην καθαριότητα του ευρύτερου χώρου από τους αρμόδιους φορείς. Πλαστικά μπουκάλια, χαρτιά και πάμπολλα σκουπίδια γεμίζουν την ευρύτερη περιοχή και «μολύνουν» το ιστορικό και ιερό αυτό χώρο.
Οι αρμόδιοι ας δείξουν έστω και τη στοιχειώδη προσοχή ώστε ο χώρος να είναι ευπρεπής και ας αναδείξουν με κάποιο τρόπο την ιστορικότητά του.
Δημήτρης Β. Καρέλης
 |
| Το γραφικότατο ξωκλήσι της Αγίας Αικατερίνης περί το 1960 |
