Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Γυναικών είναι ένας νέος θεσμός δευτερογενούς παραγωγής, που ιδρύθηκε στην Κάλυμνο από γυναίκες ψαράδων. Ο συνεταιρισμός έχει ως αντικείμενο εργασίας την επεξεργασία ψαριών, που ως πρώτη ύλη έχουν χαμηλό εμπορικό κόστος αλλά μετά την επεξεργασία και κονσερβοποίησή τους αποκτούν υψηλή γευστική αξία.
Τα ιδρυτικά μέλη είναι δέκα γυναίκες, αποκλειστικά από οικογένειες ψαράδων.Οι γυναίκες που δήλωσαν επιθυμία να συμμετάσχουν στο συνεταιρισμό εκπαιδεύτηκαν από Ιταλούς ειδικούς, που ήρθαν στην Κάλυμνο μετά από πρόσκληση του Συλλόγου των Ψαράδων. Πέρασαν από σεμινάρια στον τομέα της επεξεργασίας ψαριών (παστά, καπνιστά κ.λ.π.) απέκτησαν άριστη γνώση και συνέχισαν μετά τη δική τους προσπάθεια για περισσότερη εξοικείωση με το αντικείμενο εργασίας – αν και ήταν «έτοιμες από καιρό», ως παιδιά και γυναίκες ψαράδων. Τώρα είναι πανέτοιμες για την έναρξη της παραγωγικής τους δράσης.
Το ξεκίνημα είναι εντυπωσιακό. Οι γυναίκες του συνεταιρισμού, νέες στην ηλικία όλες, διαθέτουν δυναμισμό, πίστη σ’ αυτή τους την επιχειρηματική συνεργασία και ενθουσιασμό για δουλειά.
Καθ’ οδόν βρίσκονται και όλες οι γραφειοκρατικές διαδικασίες για την πιστοποίηση του προϊόντος, την τυποποίηση και την προβολή του εκτός Καλύμνου. Υπάρχει ήδη μεγάλη ποικιλία προϊόντων, όλα σε χαμηλές τιμές.
Προφανώς ο δρόμος δεν είναι λεωφόρος για μεγάλες ταχύτητες αμέσως με την εκκίνηση. Όμως το τιμόνι της συνεργασίας είναι στο χέρι των γυναικών και επομένως οι ίδιες θα χτίσουν το μέλλον τους στο συνεταιρισμό.
Οι γυναίκες της Καλύμνου κι οι ψαρολιχουδιές τους
Ένας συνεταιρισμός γυναικών στην Κάλυμνο αξιοποιεί την φρέσκια ψαριά που δεν φτάνει στην αγορά, συνήθως λόγω πολύ χαμηλών τιμών, δημιουργώντας εκλεκτά προϊόντα μεταποίησης, συνεισφέροντας έτσι στο εισόδημα των ντόπιων ψαράδων.
Το «AΓΡΟTERRA» ταξίδεψε στην Κάλυμνο για να δει από κοντά την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Γυναικών Καλύμνου «Παναγία Υπαπαντή». Το ενδιαφέρον είναι στην ίδρυσή του το 2012, καθώς σχηματίστηκε από γυναίκες και κόρες των ψαράδων του νησιού, ενώ εμπνευστής και πρωτοστάτης της προσπάθειας είναι ο κ. Γιώργος Κατσοτούρχης, πρόεδρος των ψαράδων της Καλύμνου και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλιευτικών Συλλόγων της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Αρχικά μιλήσαμε με τον κ. Κατσοτούρχη για το σκεπτικό που οδήγησε στη δημιουργία του γυναικείου μεταποιητικού συνεταιρισμού.
«Υπάρχει μια οδηγία στην προηγούμενη και στη νέα Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑΠ) που αφορά τα απορριπτόμενα αλιεύματα. Αυτά, κατά τη δική μας άποψη, είναι δύο ειδών, τα νόμιμα και τα παράνομα.
Εμείς λέμε με απλά λόγια ότι με επιλεκτικά εργαλεία ψαρέματος θα ελαχιστοποιήσουμε τα παράνομα και από την άλλη πλευρά θα μπορέσουμε να φτιάξουμε παραδοσιακά συσκευαστήρια-μεταποιητήρια προκειμένου να δώσουμε με προστιθέμενη αξία και να αξιοποιούμε αυτά που δεν μπορούμε να πουλήσουμε άμεσα.
Ειδικότερα σε παραμεθόρια νησιά, όπως τα δικά μας, που τα κόστη μεταφοράς αλλά και η έλλειψη συχνής θαλάσσιας συγκοινωνίας-κυρίως τους χειμερινούς μήνες- δημουργούν σοβαρά προβλήματα στη διάθεση των αλιευμάτων.
Έτσι, φτιάξαμε μια κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση, η οποία είναι ακόμη σε μια φάση επίλυσης των προβλημάτων με τη γραφειοκρατία. Όμως, από την προσπάθεια που είναι ακόμα στην αρχή της, μπορείτε να δείτε πόσο ωραία προϊόντα μπορούν να προκύψουν από τα αλιεύματα που κανονικά θα τα πετούσαμε, λόγω αδυναμίας να τα διαθέσουμε εγκαίρως στη νωπή τους μορφή ή λόγω πολύ χαμηλής τιμής.
Έτσι, και οι ψαράδες με τις οικογένειές τους ωφελούνται, αλλά και οι τιμές των προϊόντων είναι πολύ προσιτές στον καταναλωτή, μιας και δεν υπάρχουν μεσάζοντες.
Η προσπάθεια των Καλύμνιων είχε χρηματοδότηση; Εδώ ο κ. Κατσοτούρχης απαντά αρνητικά.
«Υπήρχαν κάποια χρηματοδοτικά προγράμματα, αλλά ήταν πολύ δύσκολο και περίπλοκο να ενταχθείς. Πήγε να λειτουργήσει και το Ενάλιο Ταμείο με έναν τέτοιο σκοπό, προσφέροντας χρηματοδότηση στο 40%, αλλά δεν στηρίχθηκε ποτέ αυτή η προσπάθεια από τις τράπεζες.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ίδια χρηματοδότηση και ο κυκεώνας των γραφειοκρατικών διαδικασιών, που λειτουργεί πολύ αποθαρρυντικά για όποιους τολμούν να κάνουν μια τέτοια προσπάθεια στη μεταποίηση.
Υπάρχει ο νόμος 4019, με τον οποίο συστήνονται οι κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις και ο οποίος δίνει περιθώρια να γίνουν προγραμματικές συμβάσεις και με την πρωτοβάθμια και με τη δευτεροβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση και με το Δημόσιο.
Θα μπορούσε λοιπόν να στηριχθεί από αυτούς τους φορείς η προσπάθειά μας και να λειτουργήσει σαν πιλότος και για τα υπόλοιπα παραμεθόρια νησιά, που τόσο πολύ το έχουν ανάγκη, ειδικά σε τόσο δύσκολες εποχές».
Το βασικό, όμως, για την ίδρυση του συνεταιρισμού ήταν το μεγάλο ενδιαφέρον που υπήρχε από τις οικογένειες των ψαράδων: «Οι γυναίκες και οι κόρες των ψαράδων μας εκπαιδεύτηκαν αρχικά στη μεταποίηση και στη συσκευασία αλιευμάτων, από Ιταλούς ειδικούς που μας έστειλε το FAO, έπειτα από δική μας αίτηση.
Θέλαμε να κάνουμε μια σοβαρή προσπάθεια, και η τεχνογνωσία που μας μετέφεραν ήταν πολύ σημαντική, ενώ θα μπορούσαμε να μεταδώσουμε την εμπειρία μας, καθώς οι γυναίκες που εκπαιδεύτηκαν θα μπορούσαν οι ίδιες να γίνουν εκπαιδεύτριες σε άλλα νησιά.
Πάντως, εμείς δεν είμαστε ούτε εργοστάσιο ούτε βιομηχανία, είμαστε ένα μικρό παραδοσιακό εργαστήριο που ευελπιστούμε στο μέλλον να γίνουμε μεγάλο. Το σημαντικό είναι ότι είναι δικό μας. Είναι η καθετοποίηση της παραγωγής μας και η αξιοποίηση του κόπου μας, για μας και τις οικογένειές μας. Φανταστείτε ότι τα αλιεύματα που πετάμε στην Κάλυμνο στη διάρκεια ενός χρόνου μπορεί να φτάσουν και τους χίλιους τόνους. Πόσες νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργούσαμε αν μπορούσαμε όλα αυτά να τα μεταποιήσουμε;».
ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
Στη συνέχεια μιλήσαμε στην κ. Θέμιδα Κορφιά από τον συνεταιρισμό. Όπως μας είπε, η ιδέα του συνεταιρισμού ξεκίνησε ουσιαστικά από τα σεμινάρια: «Το σεμινάριο το παρακολουθήσαμε 25 γυναίκες και κόρες ψαράδων. Η διάρκεια ήταν πέντε μέρες από 10-12 ώρες κάθε μέρα.
Είχε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και δεν καταλαβαίναμε πως περνούσαν οι ώρες. Ο τρόπος που μας έμαθαν να επεξεργαζόμαστε τα αλιεύματα και η σκέψη ότι θα μπορούσαμε να συνδυάσουμε τη δική τους γνώση με τις δικές μας παραδοσιακές μεθόδους μας κέντρισαν το ενδιαφέρον. Έτσι, προέκυψε και η ιδέα να φτιάξουμε το εργαστήριο προκειμένου να συμβάλουμε κι εμείς στο οικογενειακό εισόδημα και να αξιοποιήσουμε την παραγωγή των ψαράδων της Καλύμνου.
Στην αρχή δεν ήταν πολύ εύκολα τα πράγματα. Ο χώρος είναι μικρός και, φανταστείτε, ήμασταν 22 γυναίκες που προσπαθούσαμε να δουλέψουμε όλες μαζί. Γινόταν ένας μικρός χαμός, όμως κάθε αρχή και δύσκολη. Όταν όμως φτιάξαμε τον πρώτο μας καπνιστό τόνο Αλαλούγκα (λευκός τόνος), το αποτέλεσμα ήταν τόσο καλό που δεν το πιστεύαμε ούτε εμείς οι ίδιες.
Αυτό μας ενθάρρυνε να δοκιμάσουμε και άλλες γεύσεις. Κάναμε και κάνουμε ακόμα πολλά πειράματα για να φτάσουμε σε ένα αποτέλεσμα που να μας ικανοποιεί απόλυτα. Θέλουμε τα προϊόντα μας να είναι ισάξια της φήμης του νησιού μας!».
ΕΧΕΙ ΜΕΛΛΟΝ!
Η μετρημένη προσπάθεια των γυναικών της Καλύμνου φαίνεται να ανταμείβεται από την ανταπόκριση του κόσμου, που είναι πάρα πολύ καλή. Όπως λέει η κ. Κορφιά, «…αν μπορέσουμε να τα καταφέρουμε σε αυτή την προσπάθεια που κάνουμε εμείς οι γυναίκες, ίσως εξασφαλίσουμε ένα καλύτερο εισόδημα για την κάθε οικογένεια.
Δεν ξεχνάμε ότι οι ψαράδες μας φεύγουν στις 2 τα ξημερώματα και γυρνάνε στα σπίτια τους αργά το βράδυ για να βγάλουν μια ψαριά. Αλλά αναγκάζονται πολλές φορές να πετάξουν τα ψάρια ή να τα δώσουν σε εμπόρους με ένα ευρώ το κιλό. Είναι πολλές οι φορές που, με τόση ταλαιπωρία και κόπο, δεν καταφέρνουν να βγάλουν ούτε το μεροκάματο. Πάντως, εμάς ο κόσμος μάς έχει αγκαλιάσει. Πριν από λίγο καιρό ήρθε και ο Σταύρος Θεοδωράκης και μας έβαλε στην εκπομπή του. Τότε διαφημιστήκαμε πολύ και άρχισε ο κόσμος από όλη την Ελλάδα να μας ψάχνει.
Χρειάζεται βέβαια σοβαρή προσπάθεια για να κάνουμε το σωστό μάρκετινγκ, πελάτες δόξα τω Θεώ υπάρχουν. Τα νησιά μας δέχονται εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο, στο χέρι μας είναι να βρούμε τους σωστούς τρόπους να προωθήσουμε τα προϊόντα μας. Έχουμε ήδη κάνει πολύ καλές επαφές με τους σεφ σε Κυκλάδες και Δωδεκάνησα και τα προϊόντα μας τους αρέσουν πολύ!».
Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΟΥ ΠΕΙΘΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΝΤΟΠΙΟΥΣ
Σύμφωνα με την κ. Κορφιά, τα ψάρια που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο είναι ολόφρεσκα και σήμερα παράγεται μια μεγάλη ποικιλία από προϊόντα: «Φτιάχνουμε γόπα φιλέτο σε βαζάκι με αρωματικά της Καλύμνου (θυμάρι, θρούμπι και ρίγανη), που είναι πολύ ιδιαίτερη γεύση και φαίνεται να αρέσει πάρα πολύ στον κόσμο.
Επίσης, παλαμίδα παστή φιλέτο σε λάδι, ξιφία παστό σε λάδι, παλαμίδα καπνιστή μαριναρισμένη με μυρωδικά, σαρδέλες, γαύρο, χταπόδι ξιδάτο, αλλά και πάστα ψαριού με παντζάρι και πάστα χταπόδι με παντζάρι, που είναι πολύ ιδιαίτερες γεύσεις, πάστα ολού (αβγά χταποδιού), ένας γευστικός θησαυρός που γνωρίζουν πολύ καλά κυρίως εδώ στα Δωδεκάνησα.
Όταν ξεκινήσαμε με τα πρώτα μας προϊόντα, κάναμε γευστικές δοκιμές σε ένα πολυσύχναστο σημείο του νησιού με τους ντόπιους. Σκεφθήκαμε ότι, αν ικανοποιήσουμε τους Καλύμνιους, που είναι τόσο καλοί γνώστες των θαλασσινών γεύσεων, τότε θα ικανοποιήσουμε και τους ποιο απαιτητικούς καλοφαγάδες».
Πηγή: AΓΡΟTERRA