Η Άθλησις της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας

 

Η Άθλησις της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Βαρβάρας

 

«Ξίφει πατήρ θύσας σε Μάρτυς Βαρβάρα»

 

Η αγία μάρτυς Βαρβάρα καταγόταν από την Ηλιούπολη, μια πόλη στην Ανατολή και ήταν κόρη κάποιου Έλληνα τοπάρχου, του Διόσκορου. Έζησε και μαρτύρησε για την πίστη της στο Χριστό,  βασιλεύοντος Μαξιμιανού του παρανόμου και ασεβέστατου, ηγεμονεύοντος δε του Μαρκιανού, οι οποίοι ήταν μεγάλοι διώκτες του Χριστιανισμού, κατά τον 3ο αιώνα μ.Χ.. Ο πατέρας της, που ήταν φανατικός ειδωλολάτρης, την έκλεισε σ’ ένα πολύ ψηλό πύργο, δήθεν για να προστατεύσει την αγνότητα και την ομορφιά της. Εκεί, η σεμνότατη παρθένος, κατέστρεψε όλα τα παγανιστικά είδωλα που της είχε προσφέρει ο πατέρας της για να προσκυνά, και διδάχθηκε, παρά Θεού, την ευσέβεια του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Η Βαρβάρα, έκρυβε καλά την πίστη της στον Χριστό, από τον ασεβή πατέρα της, όχι όμως για πολύ. Εκείνος την υποπτεύθηκε, όταν ζήτησε να φτιαχτούν δύο παράθυρα στο λουτρό που κατασκεύαζε στον πύργο, κι εκείνη έχτισε τρία, εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του αγίου Πνεύματος. Ο πατέρας της κατάλαβε τότε ότι η κόρη του ήταν Χριστιανή και όρμησε να την θανατώσει ο ίδιος με το ξίφος του. Η Αγία έφυγε κυνηγημένη προς το βουνό και μπήκε για να κρυφτεί, παραδόξως πώς, μέσα σ’ ένα βράχο. Ωστόσο, ο άκαρδος πατέρας της την βρήκε, μετά από υπόδειξη ενός καταδότη, πονηρού βοσκού και την έσυρε άσπλαχνα από τα μαλλιά, μπροστά στο ηγεμόνα Μαρκιανό. 

Η Μεγαλομάρτυς Βαρβάρα ομολόγησε αμέσως την Χριστιανική της πίστη και καθύβρισε τα είδωλα, γι’ αυτό και την χτύπησαν αλλύπητα και δυνατά, καταξεσχίζοντας και κατακαίγοντας  τις σάρκες της. Έπειτα την χτύπησαν στην κεφαλή και την περιέφεραν ημίγυμνη στην πόλη, με συνεχείς δαρμούς, χωρίς εκείνη να βαρυγκωμά, αλλά να προσεύχεται συνεχώς. Τέλος ο ίδιος ο άσπλαχνος πατέρας της, της απέκοψε την κεφαλή με το ξίφος του, με αφάνταστη ωμότητα. Λέγεται ότι αφού κατάσφαξε την Αγία επί του όρους, κεραυνοβολήθηκε άνωθεν, απωλέσας τοιουτοτρόπως την μιαρή του ψυχή.

 

Απολυτίκιο

«Τῆς Τριάδος τὴν δόξαν ἀνακηρύττουσα, ἐν τῷ λουτρῷ τρεῖς θυρίδας ὑπεσημήνω σοφῶς, κοινωνίαν πατρικὴν λιποῦσα πάνσεμνε, ὅθεν ἠγώνισαι λαμπρῶς, ὡς παρθένος εὐκλεής, Βαρβάρα Μεγαλομάρτυς. Ἀλλὰ μὴ παύση πρεσβεύειν, ἐλεηθήναι τᾶς ψυχᾶς ἠμῶν».

 

Παροιμίες

 

Αγια Βαρβάρα γέννησε Σάββα κι ̓ ἅγιο Νικόλα (Αθηναϊκὴ).

Αγια Βαρβάρα γέννησε κι ὁ Σάββας ἀπεκρίθη κι' ο ἄης Νικόλας ἔδραμε νὰ πᾷ νὰ τὸ βαφτίσῃ!

Αγια Βαρβάρα μίλησε κι ̓ ὁ Σάββας ἀπεκρίθη; «̔Αγιονικόλας ἔρχεται τὰ χιόνια φορτωμένος!».

Αγια Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας ἀπλοήθη: «Μαζῶχτε ξύλα κι ̓ ἄχερα καὶ σύρτε καὶ ̓ς τὸ μύλο τί ̔Αγιονικόλας ἔρχεται τὰ χιόνια φορτωμένος!».

Μπρὸς πίσω τὰ Νικολοβάρβαρα πέφτουν χιόνια τάρταρα (Πύργου Ηλείας).

Τ ̓ ἅη Νικολοβάρβαρα κάνει νερὰ καὶ χιόνια (Πειραιώς).

Νικολίτσα Βαρβαρίτσα μπρὸς ὀπίσω εἶναι ὁ χειμῶνας( Ιωαννίνων).

(Τη γιορτή της ακολουθούν εκείνες του Αγίου Σάββα και Αγίου Νικολάου).

 Βαρβάρα βαρβαρώνει, Σάββας σαβανώνει, ἄη Νικόλας παραχώνει (Σιατίστης).

(Το «βαρβαρώνει» πλάστηκε κατά παρήχηση  από του «Βαρβάρα», χωρίς κάποια σαφή και ορισμένη έννοια, το «σαβανώνει» δείχνει εικονικά ότι την ημέρα του Αγίου Σάββα η γη καλύπτεται από χιόνι, όπως το λευκό σάβανο, το δε «παραχώνει» εκ του χώνω – καλύπτω. Στην Απολλωνία  και τον Ρυνδάκο ποταμό της Βιθυνίας, λεγόταν από τους εκεί Έλληνες και τουρκιστί: «Αγια Βαρβάρα βαραλήμ, ἅγιο Σάββα σαβαλήμ, ἁγιὸ Νικόλα τσὸκ τσὸκ λοκμὰ γεελίμ».)

 

Έθιμα

Της Αγίας Βαρβάρας στη Θράκη, σ’ όλα τα σπίτια έβραζαν και μοίραζαν από παλιά ένα «κολλυβόζουμο», ένα σταρόγλυκο που τ’ ονομάζουν «βαρβάρα» (Βαρβάρα ή ασουρές ή ασουρέ, ή γλυκό του Νώε). Έλεγαν μάλιστα και σχετικό στίχο. Ο τρόπος της παρασκευής της παρουσιάζει πολλά αρχαϊκά στοιχεία και κατά τον Γεώργιο Μέγα, θυμίζει την αρχαία «πανσπερμία»  των «Εκαταίων δείπνων». Χρησιμοποιούν σιτάρι, αμύγδαλα, σταφίδες, καρύδια κ.ά.

 

Η Αγία Βαρβάρα ως προστάτιδα του Πυροβολικού.

Η μνήμη της Μεγαλομάρτυρος Αγίας Βαρβάρας, τιμάται στις 4 Δεκεμβρίου, ενώ η ίδια θεωρείται προστάτιδα του Πυροβολικού μας. Πρώτη γραπτή αναφορά για τον εορτασμό της Αγίας Βαρβάρας ως προστάτιδας του Πυροβολικού, βρίσκεται σε βασιλικό διάταγμα της 21ης Ιανουαρίου 1953.  Ίσως το γεγονός της θεώρησής της ως προστάτιδας του Πυροβολικού, να οφείλεται στο ότι ο πατέρας της Αγίας κεραυνοβολήθηκε από τον ουρανό, όπως ακριβώς πλήττουν και οι βολές του Πυροβολικού. 

 

 

*Δημήτρης Β. Καρέλης

Συγγραφέας -Αρθρογράφος - Πολιτισμολόγος,

Πτυχιούχος του τμήματος Σπουδών στον Ελληνικό Πολιτισμό

της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΕΑΠ.

Copyright © 2022 - All Rights Reserved